Anateizm – utopia, czy nowa duchowość?

Gdy kilka lat temu oglądałem nagranie fascynującego wykładu dr. Krzysztofa Paczosa – filozofa, religioznawcy, a przy tym byłego księdza – zatytułowanego Wyjście z religii, w pamięci utkwiła mi przedstawiona przez niego wizja religii nowego typu, mającej, jak uważał, nieuchronnie zastąpić Kościół

Uza­sad­niał on, że sta­ra for­mu­ła się prze­ży­ła, że ludzie mają dość rytu­ali­zmu i dogma­ty­zmu, ale wca­le nie porzu­cą przez to wia­ry w Boga. Autor wykła­du twier­dził, że zmie­ni się sama defi­ni­cja reli­gii, któ­ra zacznie zmie­rzać ku reflek­sji ducho­wej bez struk­tur hie­rar­chicz­nych, ponie­waż prze­sta­ły one być potrzeb­ne. Zwró­ci­łem na to uwa­gę, bo było to zgod­ne z wie­lo­ma zapo­wie­dzia­mi opi­su­ją­cy­mi nad­cho­dzą­ce czasy.

Naj­sil­niej jest to pod­kre­ślo­ne w tzw. Trze­cim Testa­men­cie, przed­sta­wia­ją­cym wizję cał­ko­wi­te­go upad­ku reli­gii hie­rar­chicz­no-dogma­tycz­nych, któ­re ma zastą­pić coś, co nazwa­no tam spi­ry­tu­ali­zmem. Gdy kie­dyś pyta­łem, jaki sens ma powta­rza­nie w owym tek­ście tego sło­wa bez czy­tel­ne­go wyja­śnie­nia, co się za nim kry­je, usły­sza­łem, że jest tak dla­te­go, że nacisk zosta­nie poło­żo­ny na ewo­lu­cję psy­chicz­ną, a nie na pod­su­wa­nie jakich­kol­wiek goto­wych wzorców.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Karma i ludzki los a wolna wola

Alchemia: w pogoni za nieśmiertelnością

W ostat­nich cza­sach rów­nież irlandz­ki filo­zof Richard Kear­ney zapo­wie­dział poja­wie­nie się takiej reli­gii nowe­go typu, nazy­wa­jąc ją ana­te­izmem. Przed­ro­stek ana- ozna­cza tu ponow­nie lub na nowo i odno­si się do cze­goś, co ma zaist­nieć po śmier­ci wie­rzeń nam zna­nych, w isto­cie pod­trzy­mu­ją­cych wzo­rzec jesz­cze sta­ro­żyt­ny. Dobrze opi­su­je to też pod­ty­tuł jego naj­waż­niej­szej książ­ki: Ana­te­izm: Powrót do Boga po Bogu. Zmia­na ma być o tyle fun­da­men­tal­na, że tak rozu­mia­na wia­ra nie będzie już odpor­nym na jakie­kol­wiek nowo­ści powie­la­niem sche­ma­tu zawsze tych samych czyn­no­ści i słów. Wręcz prze­ciw­nie – jej treść będzie w sta­nie podob­nie nie­usta­ją­cej zmia­ny, jak dzie­je się to w przy­pad­ku filo­zo­fii czy reflek­sji nauko­wej. Celem ma bowiem być zbli­ża­nie się czy