Liofilizacja – naturalny sposób konserwacji

Liofilizacja – pomost między nowoczesnością a naturą

W dobie coraz bar­dziej zaawan­so­wa­nych tech­no­lo­gii oraz rosną­cej potrze­by prze­cho­wy­wa­nia żyw­no­ści, a tak­że mikro­or­ga­ni­zmów w spo­sób bez­piecz­ny i dłu­go­ter­mi­no­wy, pro­ces lio­fi­li­za­cji zysku­je ogrom­ne zna­cze­nie. Choć sama meto­da nie jest nowa – pierw­sze eks­pe­ry­men­ty z susze­niem sub­li­ma­cyj­nym prze­pro­wa­dza­no już w XIX w. – to jed­nak dopie­ro roz­wój nowo­cze­snych urzą­dzeń pozwo­lił na sze­ro­kie jej zasto­so­wa­nie w prze­my­śle spo­żyw­czym, far­ma­ceu­tycz­nym oraz biotechnologicznym.

Czym jest liofilizacja?

Lio­fi­li­za­cja, czy­li susze­nie sub­li­ma­cyj­ne, to pro­ces pole­ga­ją­cy na usu­nię­ciu wody z zamro­żo­ne­go pro­duk­tu poprzez jej bez­po­śred­nie przej­ście ze sta­nu sta­łe­go (lodu) w stan gazo­wy (parę wod­ną), z pomi­nię­ciem fazy cie­kłej. Ten spo­sób kon­ser­wa­cji pozwa­la zacho­wać struk­tu­rę, wła­ści­wo­ści che­micz­ne oraz war­to­ści odżyw­cze pro­duk­tów, co spra­wia, że jest on wyjąt­ko­wo cenio­ny tam, gdzie jakość ma pierw­szo­rzęd­ne znaczenie.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Kolagen i ja

Najwięcej witaminy mają mądre dziewczyny

Liofilizacja mleka

Jed­nym z naj­bar­dziej inte­re­su­ją­cych zasto­so­wań tej meto­dy jest kon­ser­wa­cja mle­ka. Tra­dy­cyj­na meto­da tzw. susze­nie roz­py­ło­we, pro­wa­dzi czę­sto do utra­ty cen­nych skład­ni­ków, takich jak wita­mi­ny roz­pusz­czal­ne w wodzie czy deli­kat­ne biał­ka. W przy­pad­ku lio­fi­li­za­cji mle­ka, zacho­wa­na zosta­je nie tyl­ko jego natu­ral­na bar­wa, smak i zapach, ale przede wszyst­kim war­tość bio­lo­gicz­na. Ma ono postać lek­kie­go, poro­wa­te­go prosz­ku, któ­ry moż­na łatwo przy­wró­cić do pier­wot­nej posta­ci przez doda­nie wody. Taki mle­ko jest wyjąt­ko­wo trwa­łe, odpor­ne na dzia­ła­nie mikro­or­ga­ni­zmów i nie wyma­ga prze­cho­wy­wa­nia w niskich tem­pe­ra­tu­rach. Dzię­ki temu znaj­du­je zasto­so­wa­nie nie tyl­ko w żyw­no­ści tury­stycz­nej, ale tak­że w die­te­ty­ce kli­nicz­nej i pro­duk­cji żyw­no­ści dla dzieci.

Mle­ko jako pro­dukt świe­ży cechu­je się krót­kim ter­mi­nem przy­dat­no­ści do spo­ży­cia, a więk­szość tra­dy­cyj­nych metod jego kon­ser­wa­cji wią­że się z utra­tą cen­nych skład­ni­ków odżyw­czych. Tym­cza­sem lio­fi­li­za­cja pozwa­la nie tyl­ko zna­czą­co wydłu­żyć jego trwa­łość, ale przede wszyst­kim zacho­wać natu­ral­ne wła­ści­wo­ści w tym peł­ną war­tość odżyw­czą począt­ko­we­go pro­duk­tu. Z tego powo­du pro­ces ten został wyko­rzy­sta­ny do pro­duk­cji lio­fi­li­zo­wa­ne­go Pram­le­ka A2 – naj­wyż­szej jako­ści mle­ka A2A2 od krów z eko­lo­gicz­ne­go gospo­dar­stwa bio­dy­na­micz­ne­go, któ­re nie wywo­łu­je nie­przy­jem­nych dole­gli­wo­ści ze stro­ny prze­wo­du pokar­mo­we­go. Dodat­ko­wo zosta­ło ono wzbo­ga­co­ne eko­lo­gicz­ną wita­mi­ną D₃, wyka­zu­ją­cą sze­reg wła­ści­wo­ści prozdrowotnych.

Liofilizowane szczepy bakteryjne

Nie mniej fascy­nu­ją­cym zasto­so­wa­niem tej tech­no­lo­gii jest lio­fi­li­za­cja bak­te­rii. Mikro­or­ga­ni­zmy pro­bio­tycz­ne, bak­te­rie fer­men­ta­cyj­ne czy inne szcze­py muszą być prze­cho­wy­wa­ne tak, aby zacho­wa­ły swo­je wła­ści­wo­ści życio­we i meta­bo­licz­ne. Lio­fi­li­za­cja umoż­li­wia ich uśpie­nie, ale po doda­niu odpo­wied­nie­go medium (np. wody) wra­ca­ją one do aktyw­no­ści. Pro­ces ten odby­wa się zazwy­czaj w ści­śle kon­tro­lo­wa­nych warun­kach labo­ra­to­ryj­nych, z dodat­kiem spe­cjal­nych sub­stan­cji ochron­nych, któ­re zabez­pie­cza­ją bło­ny komór­ko­we przed uszko­dze­niem w trak­cie zamra­ża­nia i sub­li­ma­cji. Dzię­ki temu lio­fi­li­zo­wa­ne szcze­py bak­te­rii mogą być bez­piecz­nie trans­por­to­wa­ne na duże odle­gło­ści, prze­cho­wy­wa­ne przez wie­le mie­się­cy, a nawet lat, co obec­nie ma olbrzy­mie znaczenie.

Liofilizacja owoców

Nie spo­sób nie wspo­mnieć rów­nież o lio­fi­li­za­cji owo­ców, któ­ra zre­wo­lu­cjo­ni­zo­wa­ła spo­sób, w jaki myśli­my o prze­ką­skach i dodat­kach do żyw­no­ści. Tru­skaw­ki, mali­ny, borów­ki, jabł­ka – te i inne owo­ce – po pod­da­niu pro­ce­so­wi lio­fi­li­za­cji zacho­wu­ją swój natu­ral­ny kolor i aro­mat, a jed­no­cze­śnie sta­ją się lek­kie, chru­pią­ce i nie­zwy­kle trwa­łe. Co naj­waż­niej­sze, pro­ces ten pozwa­la zacho­wać więk­szość wita­min, enzy­mów i prze­ciw­u­tle­nia­czy, któ­re zwy­kle ule­ga­ją degra­da­cji pod­czas tra­dy­cyj­ne­go susze­nia w wyso­kiej tem­pe­ra­tu­rze. Lio­fi­li­zo­wa­ne owo­ce są wyko­rzy­sty­wa­ne nie tyl­ko jako zdro­we prze­ką­ski, ale tak­że jako skład­ni­ki suple­men­tów. Aż 21 z nich znaj­du­je się w pro­duk­tach Fru­it­sMax i Fru­it­sMax Kids dla mak­sy­mal­nej daw­ki multiwitaminy.

War­to pod­kre­ślić, że lio­fi­li­za­cja, mimo iż koja­rzy się z zaawan­so­wa­ną tech­no­lo­gią, wpi­su­je się w aktu­al­ne tren­dy zrów­no­wa­żo­ne­go roz­wo­ju. Cho­ciaż nadal jest pro­ce­sem sto­sun­ko­wo kosz­tow­nym, zwłasz­cza w porów­na­niu z tra­dy­cyj­ny­mi meto­da­mi kon­ser­wa­cji, to jej zale­ty coraz czę­ściej prze­wa­ża­ją nad ceną. Zamra­ża­nie i susze­nie, któ­re jesz­cze do nie­daw­na koja­rzy­ło się głów­nie z labo­ra­to­ria­mi nauko­wy­mi lub pro­duk­ta­mi dla astro­nau­tów, dziś łączą nowo­cze­sność z Natu­rą i są spo­so­bem na zacho­wa­nie tego, co w niej naj­lep­sze, w naj­czyst­szej i naj­bar­dziej trwa­łej postaci.