Satanizm w popkulturze

Od Czarnego Pana w Chilling Adventures of Sabrina na Netfliksie, przez serial Lucyfer na tej samej stacji, po produkcję Amazon Good Omens, w którym występuje 11-letni Antychryst, postać diabła znów stała się popularna w świecie kinematografii. Ostatnio taki wzrost popularności szatana odnotowano w latach 80. XX wieku

Kie­dy zbie­rasz fun­du­sze na nakrę­ce­nie doku­men­tu zaty­tu­ło­wa­ne­go „Hail Satan?”, musisz wziąć pod uwa­gę, że spo­tkasz się z nie­chę­cią ze stro­ny poten­cjal­nych spon­so­rów. To nie doty­czy tyl­ko chrze­ści­jan. Ludzie każ­de­go wyzna­nia nie­na­wi­dzą tej posta­ci. Sądzę, że przy­czy­na tego tkwi w kul­tu­rze popu­lar­nej – mówi reży­ser Pen­ny Lane, cyto­wa­ny przez Sarę Ste­wart, publi­cyst­kę New York Post, w arty­ku­le „Hail Satan” jest na topie: Jak dia­beł roz­pa­la kul­tu­rę popularną 

Zły przeciw dobremu światu

Współ­cze­sna kry­ty­ka kul­tu­ry popu­lar­nej, zwłasz­cza w wyda­niu kon­ser­wa­tyw­nych Kościo­łów pro­te­stanc­kich (bo jak wia­do­mo ist­nie­ją też postę­po­we, ale to zupeł­nie inna histo­ria) oraz Kościo­ła kato­lic­kie­go (rów­nież coraz czę­ściej wypa­tru­ją­ce­go postę­po­wej ścież­ki, na któ­rą moż­na by wkro­czyć), wska­zu­je, że popkul­tu­ra sta­ła się polem rekru­ta­cyj­nym dla sata­ni­zmu. Kul­tu­ra popu­lar­na, zwłasz­cza fil­my gro­zy i inspi­ro­wa­na hor­ro­rem muzy­ka heavy­me­ta­lo­wa, była czę­sto wska­zy­wa­na jako naj­bar­dziej jaw­ny wyraz tej stra­te­gii rekru­ta­cyj­nej – pisze dr Asbjorn Dyren­dal, pro­fe­sor histo­rii reli­gii na Nor­we­skim Uni­wer­sy­te­cie Nauki i Tech­no­lo­gii w Trondheim.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Certyfikat dla małej księgarni 2025–2026

„Nie ma chorób nieuleczalnych” – zaproszenie na spotkania w Poznaniu i Wrocławiu

Nie tyl­ko Kościo­ły chrze­ści­jań­skie uwa­ża­ją, że nie­któ­re nur­ty popkul­tu­ry są szko­dli­we ze wzglę­du na nie­mo­ral­ny prze­kaz zatru­wa­ją­cy dusze mło­dych ludzi, wśród któ­rych w ostat­nich deka­dach mno­żą się przy­pad­ki zabu­rzeń psy­chicz­nych, prób samo­bój­czych (nie­ste­ty czę­sto uda­nych), cięż­kich uza­leż­nień (alko­hol, nar­ko­ty­ki). Ci, któ­rzy upa­tru­ją w tre­ściach i w for­mach prze­ka­zu współ­cze­sne­go under­gro­un­du kul­tu­ro­we­go przy­czyn cho­ro­by mło­dzień­czych dusz nie bez racji wska­zu­ją na to, że mło­dzi gniew­ni, czę­sto tak bar­dzo roz­ża­le­ni na świat, że chcie­li­by go ani­hi­lo­wać, obiek­tyw­nie rzecz bio­rąc, nie mają istot­nych powo­dów do dąsów. Ludziom bowiem jesz­cze nigdy w dzie­jach nie żyło się tak wygod­nie, dostat­nio i spokojnie.

Mło­dzi nie wyda­ją się tym jakoś szcze­gól­nie udo­bru­cha­ni, stąd po wie­lu gło­wach krą­żą myśli, niczym z wier­sza Uczu­cia (Emp­fin­dun­gen), któ­ry mło­dy Karol Marks dedy­ko­wał swo­jej miło­ści z dzie­ciń­stwa, póź­niej­szej żonie Jen­ny von West­pha­len: Świa­ty wni­wecz bym obrócił/ Bo ja stwo­rzyć ich nie mogę [tłum. Jan Lewiń­ski]. Ponie­waż w kul­tu­rze naj­więk­szym destruk­to­rem rze­czy­wi­sto­ści, zasta­ne­go porząd­ku i sta­re­go ładu jest sza­tan. Kto pod­czas pan­de­mii mówił tyle o nowym ładzie, a o sta­rym kazał zapo­mnieć? Czyż nie pan pre­mier z kon­ser­wa­tyw­ne­go obo­zu dobrej zmia­ny? Jak widać, dia­beł wci­śnie się wszę­dzie. Nawet w ornat, aby ogo­nem na mszę dzwo­nić, jak to nie­gdyś mówio­no. Nic prze­to zaska­ku­ją­ce­go, że nie­ma­ło par gniew­nych oczu zwró­ci­ło się ku temu, któ­ry jest syno­ni­mem bun­tu prze­ciw dotych­cza­so­we­mu porząd­ko­wi, a nawet sze­rzej – prze­ciw świa­tu, stwo­rzo­ne­mu wszak przez Boga. I prze­ciw­ko tym, któ­rzy sądzą, że w grun­cie rze­czy jest to dobry świat. Co nale­ży uznać za spo­strze­że­nie jak naj­bar­dziej zgod­ne z Pismem Świę­tym: A Bóg widział, że wszyst­ko, co uczy­nił, było bar­dzo dobre [Rdz 1: 31].

Sza­tan do gro­na swo­ich zwo­len­ni­ków nie rekru­tu­je za pomo­cą dłu­gich, nud­nych, umo­ral­nia­ją­cych kazań. Gdzież­by zno­wu! Swo­im zwy­cza­jem posłu­gu­je się prze­ci­wień­stwem metod sto­so­wa­nych przez obroń­ców porząd­ku, któ­re­go nie­na­wi­dzi – roz­ryw­ką, popkul­tu­rą, zaba­wą, żar­tem, naj­czę­ściej prze­wrot­nym i – jak to się nie­gdyś mówi­ło – nie­przy­stoj­nym. Obrzu­ca nie­czy­sto­ścia­mi sta­tecz­ne pomni­ko­we posta­cie oraz robi bła­zeń­skie miny do Uni­wer­sum. Kul­tu­ra popu­lar­na odgry­wa waż­ną rolę w tym, w jaki spo­sób są kon­stru­owa­ne toż­sa­mo­ści sata­ni­stycz­ne, zauwa­ża dr Asbjorn Dyrendal.

Jak satanizm przenikał do kultury masowej w latach 60. XX wieku

Jack Boul­wa­re, publi­cy­sta i autor ksią­żek poświę­co­nych kul­tu­rze, na stro­nie SF Weekly przed­sta­wia histo­rię prze­ni­ka­nia sata­ni­zmu do kul­tu­ry maso­wej, od poło­wy lat 60. XX w. Począt­ki tego pro­ce­su łączy z powsta­niem Kościo­ła Sza­ta­na (Sata­nic Tem­ple) – w domu Anto­na LaVeya, naj­wyż­sze­go kapła­na tego Kościo­ła, w dziel­ni­cy Rich­mond w San Fran­ci­sco, 30 kwiet­nia 1966 r. (w okul­ty­stycz­ne świę­to Walpurgii).