Bajka o świętym Mikołaju

Skomercjalizowany święty mikołaj (według zaleceń specjalistów od języka pisany z małej litery) nie ma nic wspólnego z postacią świętego – dobrotliwego raptusa, którego postać otacza wiele mitów. Główny związany jest z… historycznością tej postaci

Podob­no miesz­ka na odle­głym bie­gu­nie pół­noc­nym, nosi czer­wo­ny płaszcz i czap­kę w tym­że kolo­rze. Mawia­ją, że ma dłu­gą bro­dę i niczym sza­man szy­bu­je bo nie­bo­skło­nie lata­ją­cym wozem zaprzę­żo­nym w reni­fe­ry. Do swo­je­go wehi­ku­łu wsia­da (przy­pusz­czal­nie) nocą 6 grud­nia, by w magicz­ny spo­sób obda­ro­wy­wać dzie­cia­ki pre­zen­ta­mi. A dla tych co w odcho­dzą­cym roku coś prze­skro­ba­li naszy­ko­wał już spe­cjal­ną rózgę. Na imię mu Miko­łaj. Tyl­ko czy na pew­no świę­ty? Bowiem rze­czo­ny dar­czyń­ca nie jest bar­dziej praw­dzi­wy niż jego przy­ję­ty, spo­pu­la­ry­zo­wa­ny wize­ru­nek. 

Dziurawe dokumenty

Infor­ma­cje na temat rze­czo­ne­go świę­te­go, któ­re bez tru­du uda się Pań­stwu zna­leźć w inter­ne­cie, pocho­dzą z kom­plet­nie nie­wia­ry­god­nych źró­deł, ponie­waż auto­rzy zamiesz­cza­nych w nim tek­stów czer­pią zazwy­czaj wia­do­mo­ści od hagio­gra­fów, któ­rzy żyli jakieś pięć stu­le­ci po tym cno­tli­wym mężu. Mało kto o tym wie, że w 1969 r. decy­den­ci Kościo­ła kato­lic­kie­go wyma­za­li go z wyka­zu świę­tych. Powód – brak potwier­dzo­nych, pew­nych źró­deł świad­czą­cych o jego ist­nie­niu. Dodam, że dokład­nie ten sam los spo­tkał nie­ja­kie­go św. Walentego.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Karma i ludzki los a wolna wola

Alchemia: w pogoni za nieśmiertelnością

Mate­riał histo­rycz­ny o św. Miko­ła­ju jest nie­zwy­kle ubo­gi i powstał wie­le wie­ków póź­niej. Do dziś nie uda­ło się jed­no­znacz­nie usta­lić, ilu świę­tym noszą­cym to imię odda­wa­no cześć w wie­kach śred­nich. I któ­ry z nich był tym, któ­re­go wize­ru­nek wplótł się w naszą dzi­siej­szą men­tal­ność. Dla przy­kła­du na liście wie­lu budow­li sakral­nych, jakie miał w Kon­stan­ty­no­po­lu wznieść bizan­tyj­ski cesarz Justy­nian zna­lazł się kościół św. Pry­sku­sa i Miko­ła­ja. Jed­nak w dzie­le O budow­lach autor­stwa histo­ry­ka Pro­ko­piu­sza z Ceza­rei próż­no szu­kać infor­ma­cji o owych świę­tych. Prze­czy­ta­my jedy­nie o dużej popu­lar­no­ści samej świą­ty­ni. Ponad­to nigdy nie koja­rzo­no św. Miko­ła­ja z Miry, a więc tego Miko­ła­ja ze św. Pry­sku­sem, czy­li tak napraw­dę nie wie­my, któ­re­mu Miko­ła­jo­wi ów kościół został poświęcony.

Z naszym boha­te­rem mylo­no rów­nież noszą­ce­go to samo imię mni­cha i opa­ta klasz­to­ru św. Syjo­nu, któ­ry żył w VI w. W kolej­nym stu­le­ciu został spi­sa­ny jego żywot, w któ­rym znaj­dzie­my naj­star­szą źró­dło­wą wzmian­kę o św. Miko­ła­ju z Miry, a doty­czą­cą piel­grzym­ki mni­cha do tego wła­śnie mia­sta, w któ­rym to miał on widzieć jego mar­ty­rium (budow­lę o cha­rak­te­rze sakral­nym poświę­co­ną męczen­ni­ko­wi, w któ­rej zazwy­czaj spo­czy­wa­ło jego cia­ło lub zwią­za­ne z nim reli­kwie). Jak widać baj­ka o jed­nym z naszych naj­po­pu­lar­niej­szych świę­tych coraz bar­dziej się gma­twa. A trze­ba Pań­stwu wie­dzieć, iż świę­tych Miko­ła­jów w histo­rii nie bra­ku­je – taki bowiem sta­tus ma aż 17 świę­tych i 6 bło­go­sła­wio­nych! Z tego też powo­du pro­po­nu­ję, by przyj­rzeć dwóm naj­po­pu­lar­niej­szym miko­ła­jo­wym żywo­tom. 

Kandydat z numerem 1

Naj­star­szy tekst lite­rac­ki opo­wia­da­ją­cy o życiu św. Miko­ła­ja wyszedł spod ręki żyją­ce­go w IX w. archi­man­dry­ty Micha­ła (w okre­sie wcze­sne­go chrze­ści­jań­stwa mia­nem tym okre­śla­no opie­ku­na klasz­to­rów na obsza­rze danej die­ce­zji). O auto­rze źró­dła mil­czą. Nie wie­my rów­nież, na jakich infor­ma­cjach bazo­wał. A ponie­waż histo­ria nie prze­pa­da za próż­nią, miej­sce fak­tów szyb­ko wypeł­nia­ją legen­dy, poda­nia i baśnie, w któ­rych ich boha­ter, nie­rzad­ko wymy­ślo­ny przez natchnio­ne­go hagio­gra­fa, jawi się nam jako heros dobro­ci, dobro­czyn­no­ści i cnót wszel­kich. Utwo­ry te tka­ne nicią fan­ta­zji obfi­tu­ją w prze­ka­zy o licz­nych cudach i opo­wie­ści nie­zwy­kłe. Oprócz tego bar­dzo czę­sto absor­bu­ją one wie­le zapo­ży­czeń z innych podob­nych dzieł, co spra­wia, że są prak­tycz­nie nie­wia­ry­god­ne i nie­przy­dat­ne przy usta­la­niu faktów.