Jak połączyć ogień z wodą?

Z Wacławem Korabiewiczem – pisarzem, lekarzem, podróżnikiem i religioznawcą – rozmawia Roman Warszewski

Z ksią­żek Wacła­wa Kora­bie­wi­cza (1903−1994) świa­ta uczy­ły się co naj­mniej dwa poko­le­nia Pola­ków. Będąc leka­rzem z zawo­du, a etno­gra­fem i reli­gio­znaw­cą z zami­ło­wa­nia, Kora­bie­wicz spę­dził prze­szło dwa­dzie­ścia lat w Afry­ce. Plo­nem jego pra­co­wi­te­go życia są 22 książ­ki, obej­mu­ją­ce nie­zwy­kle sze­ro­ki wachlarz tema­tów – od histo­rii sztu­ki, po lite­ra­tu­rę fak­tu. Ostat­nia jego książ­ka Tajem­ni­ca mło­do­ści i śmier­ci Chry­stu­sa, w któ­rej autor dowo­dzi, że Jezus osiem­na­ście lat spę­dził w Indiach – sta­ła się wydaw­ni­czym hitem, wywo­łu­jąc jed­no­cze­śnie licz­ne kon­tro­wer­sje i polemiki.

Niniej­szy wywiad został prze­pro­wa­dzo­ny pod koniec 1993 r., na krót­ko przed śmier­cią Wacła­wa Kora­bie­wi­cza, któ­ry niniej­sze­go tek­stu nie zdą­żył już auto­ry­zo­wać. Teraz, gdy minę­ło 30 lat od jego śmier­ci, a 120 od uro­dzin, wyda­je mi się, że mimo wszyst­ko war­to go upublicznić.

Od dawna planowałem porozmawiać z Panem, ponieważ liczne peregrynacje zaprowadziły Pana także w zakątki, gdzie i ja bywałem. Jednak nie będę ukrywał, że ostatecznym impulsem, który doprowadził do naszego spotkania, była lektura Pana ostatniej książki „Tajemnica młodości i śmierci Jezusa” (1992), opublikowanej przez wydawnictwo Przedświt. Poprzednio czytałem Pańskie „Mato Grosso”, „Słońce na ambach”, czy „Kajakiem do Indii”, toteż bardzo się zdziwiłem, że dość niespodziewanie podjął Pan temat z pogranicza biblistyki i religioznawstwa. Przez lata podróżował Pan po świecie, będąc w poprzedniej epoce chyba jednym z największych polskich obieżyświatów, teraz natomiast – mając 92 lata – zwrócił się Pan ku zagadnieniom religii i filozofii. Z jednej więc strony urzeczywistnia Pan ideał staroindyjskiego „sadhu”, zgodnie z którym, jakby na podsumowanie życia, w wieku sędziwym, należy zająć się sprawami ducha; z drugiej strony – realizuje Pan średniowieczny ideał następstwa „vitae contemplativa” po „vitae activa” – życia pełnego refleksji po życiu wypełnionym wieloma niecodziennymi przedsięwzięciami. Czy ma Pan przez to poczucie pełni i ostatecznego spełnienia, czy też traktuje to Pan jako jeszcze jeden etap – podążanie przez siebie drogą ciągle w tym samym, nieznanym kierunku?

– Na pew­no nie mam poczu­cia speł­nie­nia. Wciąż bra­ku­je mi krop­ki nad i. To praw­da, że w życiu zaj­mo­wa­łem się bar­dzo wie­lo­ma pasjo­nu­ją­cy­mi rze­cza­mi, mam jed­nak wra­że­nie, że więk­szość z nich pozo­sta­je nie­kom­plet­na, nie­wy­koń­czo­na, nie­peł­na. Nie wiem, być może takie jest życie każ­de­go czło­wie­ka… Nie uwa­żam, że nale­ży wszyst­ko koniecz­nie dopi­nać na ostat­ni guzik, cho­dzi­ło­by mi jed­nak, by móc jakoś bar­dziej rze­czy upo­rząd­ko­wać. Gdy tak myślę, być może prze­ma­wia prze­ze mnie lekar­ska natura.

Właśnie. Jest Pan lekarzem. Jak do tego doszło, że został Pan również podróżnikiem, a następnie biegłym reportażystą?

– Podróż­ni­kiem się nie zosta­je. Podróż­ni­kiem się po pro­stu jest. Nie wie Pan tego? Z tą żył­ką, z tą cie­ka­wo­ścią i nie­po­ko­jem trze­ba po pro­stu się uro­dzić. Mnie zawsze cią­gnę­ło w świat, od naj­wcze­śniej­sze­go dzie­ciń­stwa. Wła­śnie dla­te­go chcia­łem zostać mary­na­rzem; do szko­ły mor­skiej nie przy­ję­to mnie jed­nak z uwa­gi na sła­by wzrok, któ­ry potem, w tro­pi­kach, jesz­cze bar­dziej mi się zepsuł. Wte­dy któ­ryś z moich krew­nych pod­su­nął mi pomysł, by stu­dio­wać medy­cy­nę, aże­by póź­niej – już z dyplo­mem w kie­sze­ni – móc zacią­gnąć się na jakiś sta­tek jako lekarz okrę­to­wy. Tak też zrobiłem.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Opowieść o Duchach Natury

O subtelnych energiach

Medycyny nie wybrał więc Pan z powołania…

– To był praw­dzi­wy dopust boży. Przed każ­dą sesja egza­mi­na­cyj­ną byłem prze­ko­na­ny, że tym razem to już na pew­no mnie wyle­ją… Z tru­dem, ale wytrwa­łem do koń­ca stu­diów. Przy życiu trzy­ma­ła mnie tyl­ko coraz bliż­sza wizja dale­kich podróży.

Po studiach zaciągnął się Pan na „Dar Pomorza”?

– Napi­sa­łem list do ówcze­sne­go leka­rza na jego pokła­dzie – dok­to­ra Kamiń­skie­go, z pyta­niem, czy nie jest już zmę­czo­ny pły­wa­niem i czy nie mógł­bym go zastą­pić. Ku moje­mu wiel­kie­mu zdu­mie­niu, wkrót­ce nade­szła odpo­wiedź twier­dzą­ca. Dr Kamiń­ski miał już dość morza i zamie­rzał zejść na ląd; wła­śnie roz­glą­dał się za swo­im następ­cą, mój list nad­szedł w samą porę. Adre­sat zaczął mnie nawet posą­dzać o jakieś nie­zna­ne zdol­no­ści telepatyczne.

Studia medyczne na Uniwersytecie Wileńskim skończył Pan w 1931 r. Pracę na „Darze Pomorza” rozpoczął Pan zaś w roku…

– …1932. Na pokła­dzie „Daru” słu­ży­łem sześć lat, z rocz­ną prze­rwą w 1935 r., gdy żaglo­wiec popły­nął wokół Hor­nu, w rejs dooko­ła świa­ta. Stra­ci­łem tę nie­po­wta­rzal­na oka­zję, ale zde­cy­do­wa­łem się wte­dy na rejs kaja­kiem do Indii, co póź­niej opi­sa­łem w książ­ce. Zdra­dzi­łem „Dar” wła­śnie dla Indii. Indie oka­za­ły się sil­niej­sze od morza.