Potiomkin – wielki pancernik kłamstwa

Tadeusza Micińskiego – literata i ezoteryka, zafascynowała rewolucja 1905 roku. W dramacie Kniaź Patiomkin (1906) ukazał on tragizm ruchów rewolucyjnych, u którego podstaw leży niezrozumienie głębszego celu walki o lepsze jutro. To dramat historiozoficzny, przedstawiający symbolicznie prawdziwe wydarzenia, które stały się również tematem legendarnego filmu Siergieja Eisensteina

Rewo­lu­cjo­ni­ści pla­no­wa­li wystą­pie­nie we Flo­cie Czar­no­mor­skiej na jesień 1905. Bunt na Potiom­ki­nie wybuchł wcze­śniej – 27 czerw­ca. Jed­nym z motor­ni­czych jesien­nych wyda­rzeń był ofi­cer mary­nar­ki Piotr Pio­tro­wicz Schmidt (1867−1906), któ­ry ogło­sił się dowód­cą flo­ty i sta­nął na cze­le krą­żow­ni­ka Ocza­ków. Choć nie był człon­kiem zało­gi Potiom­ki­na, odgry­wa waż­ną rolę w dra­ma­cie Miciń­skie­go. Za bunt został roz­strze­la­ny 6 mar­ca 1906 r., o czym autor wie­dział, bo kon­tak­to­wał się z adwo­ka­tem Tade­uszem S. Wró­blew­skim (1858−1925) – obroń­cą Schmid­ta, któ­re­go postać obro­sła legendą.

Piekło pod pokładem

Maszy­now­nia na pan­cer­ni­ku Potiom­kin jawi się jako ogni­ste pie­kło: rekru­ci pada­ją nie­przy­tom­ni, pala­cze tra­cą wzrok. Mary­na­rze czy­ta­ją dzie­ła Gor­kie­go, bro­szur­ki agi­ta­cyj­ne i roz­pra­wia­ją o rewo­lu­cji wyma­ga­ją­cej krwa­wych ofiar, jak we Fran­cji: Nim słoń­ce wyj­dzie z mro­ku, musi się zakrwa­wić. Prze­ciw­sta­wia się temu Mitien­ko. Jego zda­niem nale­ży iść dro­gą, któ­rą Chry­stus wska­zał na górze Tabor – potrze­ba ofiar duchowych.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Karma i ludzki los a wolna wola

Alchemia: w pogoni za nieśmiertelnością

Waku­liń­czuk zauwa­ża, że dro­ga do świa­tła pro­wa­dzi przez prze­pa­ści, na dnie któ­rych spo­czy­wa zwy­cię­ski pio­run. Mitien­ko zwra­ca uwa­gę, że te otchła­nie są w duszy współ­to­wa­rzy­sza, któ­ry zresz­tą uwa­ża że: Czło­wiek jest rośli­na bagni­sta, życie – moczar cuch­ną­cy, dusza – to smut­ne, pod­ziem­ne czar­ne jezio­ro, o któ­rym mówią baj­ki. Kon­klu­du­je: ofi­ce­ro­wie muszą umrzeć. Mitien­ko tłu­ma­czy, że rekru­ci są mło­dzi, nie­ro­zum­ni, a ofi­ce­ro­wie nie tacy straszni.

Akt II rozgrywa się na pokładzie, gdzie oficerowie, nieświadomi buntu, rozprawiają, jak głęboko posępna i niezdolna do czynu jest rosyjska dusza.

Lejt­nant Schmidt nama­wia Wil­hel­ma Tona (popraw­nie Tuna – postać auten­tycz­ną), ofi­ce­ra mine­rów, by został przy­wód­cą – kapła­nem budow­ni­czym Mostu Reli­gii i Pań­stwa, bo Rosję moż­na budo­wać na wie­rze w Boga. Ton nie jest wie­rzą­cy, nie uwa­ża Zie­mi za mat­kę: pocho­dzi z innej pla­ne­ty, z Jowi­sza, utoż­sa­mia się z Lucy­fe­rem. Rolę zbaw­cy Rosji skła­da na bar­ki Schmid­ta, a ten, jak zahip­no­ty­zo­wa­ny wpa­da w unie­sie­nie pro­roc­kie. W prze­mó­wie­niu do mary­na­rzy utoż­sa­mia się z Rosją. Majt­ko­wie chcą ogło­sić go carem wol­no­ści. Gdy Schmidt wzy­wa wład­cę, by usta­no­wił kon­sty­tu­cję, nada­ją­cą powszech­ne pra­wa wybor­cze i kre­śli krzyż na okrę­cie, zosta­je kar­nie odpro­wa­dzo­ny na torpedowiec.