W co wierzyć?

Gdzieś tak w połowie lat osiemdziesiątych wydawany w Łomży tygodnik „Kontakty” zorganizował ogólnopolski turniej reporterów o Nagrodę im. Melchiora Wańkowicza pod hasłem W co wierzyć? W ówczesnej rzeczywistości, na której ciągle kładły się długim cieniem wydarzenia z grudnia 1981 r., było to niczym uchylenie duchowej i zarazem twórczej bramy, przez którą mógł przecisnąć się najtęższy nawet scjentysta, choć już raczej nie materialista dialektyczny

Na adres orga­ni­za­to­rów napły­nę­ło wów­czas wie­le zna­ko­mi­tych prac, w więk­szo­ści pod­da­ją­cych wni­kli­wej wiwi­sek­cji sfe­rę ducha, a wraz z nią ludz­kie zwąt­pie­nia i lęki, utra­co­ne nadzie­je i poraż­ki. Ze zro­zu­mia­łych wzglę­dów nie wszyst­kie tek­sty uda­ło się wydru­ko­wać, ale nawet te, któ­re uto­ro­wa­ły sobie dro­gę na łamy, kre­owa­ły obraz zbio­ro­wej oraz indy­wi­du­al­nej ducho­wo­ści wła­śnie – nie­ste­ty w tam­tym momen­cie głę­bo­ko pesy­mi­stycz­nej w swo­im oglą­dzie i bli­skiej for­mu­le nie­wia­ry w kształt tego, co na pla­nie spo­łecz­nym nie­odwo­łal­nie już kru­szy­ło się i pęka­ło, mimo gorącz­ko­we­go łata­nia szcze­lin oraz dziur w murze nowy­mi por­cja­mi zbro­jo­ne­go betonu.

Myśmy wte­dy – mówię o ludziach upra­wia­ją­cych repor­taż i sku­pio­nych w krę­gu ist­nie­ją­ce­go do dziś klu­bu, któ­ry zało­ży­li­śmy z dala od War­sza­wy, gdzie wyda­wa­ło się nam spo­koj­niej i bez­piecz­niej – nie wie­dzie­li, jaka cze­ka nas przy­szłość. Mogli­śmy co naj­wy­żej smęt­nie pro­ro­ko­wać, kto wzbi­je się w górę, a kto na sta­łe już pozo­sta­nie w miej­scu przy­mu­so­we­go lądo­wa­nia, komu uda się poskła­dać do kupy pod­cię­te skrzy­dła, a kto odsta­wi je defi­ni­tyw­nie w kąt na podo­bień­stwo bez­u­ży­tecz­ne­go po ode­gra­nej roli fil­mo­we­go rekwi­zy­tu. O podró­żach poza cia­łem raczej w tych dys­pu­tach nie mówi­li­śmy; naszą uwa­gę absor­bo­wa­ły w więk­szym stop­niu podró­że rze­czy­wi­ste, czę­sto nie­moż­li­we do zre­ali­zo­wa­nia wsku­tek odmo­wy wyda­nia któ­re­muś z kole­gów – repor­te­rów pasz­por­tu, co nie nale­ża­ło wte­dy do rzadkości.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Z życia pacjenta onkologicznego wzięte

Obrona tego, co niewidzialne

Nigdy też – mówię tu o repor­ter­skim gro­nie – nie prze­szka­dza­ła nam odręb­ność dróg, jaki­mi podą­ża­li­śmy, róż­no­rod­ność poglą­dów (z poli­tycz­ny­mi włącznie),

odmienność przekonań

świa­to­po­glą­do­wo-reli­gij­nych (a nawet, bo i tak bywa­ło, ich brak w ogó­le). Liczy­ło się wyłącz­nie to, czy ktoś, z kim obcu­je­my, jest w swo­ich zacho­wa­niach etyczny.

A potem… A potem (było to już na począt­ku lat dzie­więć­dzie­sią­tych) sta­ło się tak, że pew­ne­go dnia odszedł Ste­fan Kozic­ki – nestor pol­skie­go repor­ta­żu, jeden z naj­więk­szych fak­to­lo­gów lat sześć­dzie­sią­tych i sie­dem­dzie­sią­tych. Dzie­li­ło nas od nie­go całe pro­fe­sjo­nal­ne poko­le­nie, wsku­tek cze­go siłą rze­czy, m.in. wła­śnie z powo­du róż­ni­cy wie­ku, nie nale­żał on do nasze­go gro­na. Dość czę­sto jed­nak sty­ka­li­śmy się na co dzień, gdyż Kozic­ki był eta­to­wym juro­rem w wie­lu repor­ter­skich kon­kur­sach, a jed­no­cze­śnie redak­to­rem bar­dzo popu­lar­ne­go wów­czas KAW-owskie­go Eks­pre­su Repor­te­rów sta­no­wią­ce­go dla ludzi grze­bią­cych pió­rem w rze­czy­wi­sto­ści spo­łecz­nej swo­isty wen­tyl bez­pie­czeń­stwa; coś w rodza­ju azy­lu, dzię­ki któ­re­mu nie­jed­no­krot­nie uda­wa­ło się wydru­ko­wać tek­sty nie mogą­ce prze­bić się na gaze­to­we szpalty.

Czło­wiek, o jakim mowa, miał pew­ną wadę, z któ­rą dziś – zwłasz­cza dziś – szcze­gól­nie cięż­ko było­by mu żyć: był mia­no­wi­cie auten­tycz­nym, stu­pro­cen­to­wym ate­istą. Takim wręcz aka­de­mic­kim, bo nie­wie­rzą­cym nie tyl­ko w Boga, ale i w nic, co choć­by zaha­cza­ło o świat nie­wi­dzial­nych ener­gii. Jed­no­cze­śnie jed­nak – nie kry­jąc swo­je­go scep­ty­cy­zmu wobec zja­wisk parap­sy­chicz­nych – jako współ­re­da­gu­ją­cy Eks­pres Repor­te­rów, mimo odmien­no­ści wła­sne­go spoj­rze­nia nigdy nie blo­ko­wał tek­stów na ten temat, co np. dla takie­go face­ta, jak ja, oka­za­ło się nie bez zna­cze­nia (zgo­ła inną rolę ode­grał tu współ­re­da­gu­ją­cy Eks­pres Repor­te­rów inny wiel­ki pol­ski repor­ter Alek­san­der Rowiń­ski, któ­ry był żywo zain­te­re­so­wa­ny feno­me­no­lo­gią natu­ry jako two­rzy­wem faktologicznym).