Gdzie leży most do Zaświatów

Osobiście nie uważam, aby relacje niektórych świadków podróży astralnych były bardziej wiarygodne od innych. Ważne są wszystkie; wszak raz wypowiedziane i puszczone w obieg, jeśli przetrwają, stają się częścią niematerialnej rzeczywistości, podobnie jak religie, przesądy, intuicje i gros tego, co czyni nas wyjątkowymi – częścią kultury

Mnie inte­re­su­ją przede wszyst­kim opo­wie­ści – te for­my prze­ka­zu, któ­re już zosta­ły ubra­ne w ramy gatun­ku lite­rac­kie­go, a mam na myśli głów­nie lite­ra­tu­rę oral­ną. W etno­gra­fii okre­śla się ją mia­nem: kul­tu­ra nie­ma­te­rial­na. Nie obcho­dzą mnie pole­mi­ki na temat tego, czy real­ność danej tra­dy­cji lub zespo­łu wie­rzeń da się udo­wod­nić meto­da­mi i narzę­dzia­mi prze­zna­czo­ny­mi do bada­nia świa­ta mate­rial­ne­go czy nie. Według mnie, przej­ście do Zaświa­tów znaj­du­je się w gło­wie. O ich praw­dzi­wo­ści nie świad­czy zaś to, czy jeste­śmy w sta­nie je odna­leźć, lecz ich wia­ry­god­ność, spój­ność i peł­nia – sło­wem, czy zawie­ra­ją wszyst­ko to, co zawie­rać powin­ny, byśmy mogli je uznać za praw­do­po­dob­ne. Wia­do­mo, że świa­ta mate­rial­ne­go, tego, w któ­rym poru­sza­my się na co dzień, cho­dząc do pra­cy, robiąc zaku­py czy odbie­ra­jąc dzie­ci ze szko­ły, nie poj­mu­je­my w peł­ni. Doko­nu­je­my bar­dzo moc­ne­go uprosz­cze­nia, bez któ­re­go nad­miar bodź­ców uczy­nił­by nas błą­dzą­cy­mi po omac­ku ślep­ca­mi. Spo­ty­ka­jąc kogoś na uli­cy, nie spraw­dza­my, z ilu ato­mów czy komó­rek się skła­da, nie zasta­na­wia­my się, czy posia­da wszyst­kie orga­ny, jakie każ­dy czło­wiek posia­dać powi­nien, by móc funk­cjo­no­wać. Wystar­czy nam, że będzie respek­to­wał pod­sta­wo­we nor­my zacho­wa­nia, ode­zwie się roz­po­zna­wal­nym gło­sem, a będzie­my zachwy­ce­ni, jeśli powie nam coś miłe­go. Bowiem wła­śnie emo­cje są regu­la­to­rem odbio­ru rze­czy­wi­sto­ści. One poma­ga­ją nam doko­ny­wać wybo­rów bez zbęd­ne­go zasta­no­wie­nia, one pro­wa­dzą nas przez labi­rynt doznań od punk­tu do punk­tu, niczym opo­wieść. Tak jak z zawi­łej rze­czy­wi­sto­ści mate­rial­nej potra­fi­my wyłu­skać histo­rię, któ­ra czy­ni ją zro­zu­mia­łą i przy­chyl­ną, tak ta sama opo­wieść może otwo­rzyć nam drzwi do świa­ta nad­przy­ro­dzo­ne­go. Stąd moje zain­te­re­so­wa­nie legen­da­mi, mita­mi i baśniami.

Ostat­nią moją podróż po Zaświa­tach, z któ­rej jesz­cze nie wró­ci­łem na dobre, odby­wam na skrzy­dłach pew­nej fascy­nu­ją­cej opo­wie­ści. Zaczy­tu­ję się mia­no­wi­cie w śre­dnio­wiecz­nych pie­śniach wizjo­ner­skich. Tra­fi­łem ostat­nio na: Draum­kve­det – śre­dnio­wiecz­ny poemat, zre­kon­stru­owa­ny w XIX w. z uryw­ków spi­sa­nych od wędrow­nych pie­śnia­rzy. Opo­wia­da on o Ola­vie Åste­so­nie, któ­ry zasnąw­szy w dzień Boże­go Naro­dze­nia, spał aż do Świę­ta Trzech Kró­li, a w tym cza­sie odbył fascy­nu­ją­cą, peł­ną przy­gód podróż do Zaświa­tów. Choć z racji moty­wów sądu osta­tecz­ne­go, pie­kła, nie­ba i wie­lu posta­ci tam wymie­nio­nych, dzie­ło to przy­pi­su­je się lite­ra­tu­rze chrze­ści­jań­skiej, trud­no oprzeć się wra­że­niu, że mamy w nim rów­nież do czy­nie­nia z rela­cją z trans­owej podró­ży sybe­ryj­skie­go sza­ma­na. Ana­lo­gię tę dostrze­gli bada­cze, począw­szy od Mir­cei Elia­de­go, i nikt nie śmiał jej zakwe­stio­no­wać. Jak to wytłu­ma­czyć? Jak się mają sza­ma­ni sybe­ryj­scy do nor­we­skich dzia­dów kościel­nych zawo­dzą­cych o spo­tka­niu Archa­nio­ła Micha­ła z Lucy­fe­rem na moście Gial­lar­brui, gdzieś mię­dzy pie­kłem a nie­bem? Teo­rie są dwie. I tu docho­dzi­my do sedna:

PRZECZYTAJ TAKŻE

Duch duchowi oka nie wykole

Teren pogranicza

Według jed­nych, moty­wy mogły przy­wę­dro­wać z dale­kiej Sybe­rii poprzez kon­tak­ty sąsiedz­kie ludów nor­dyc­kich już tysią­ce lat temu. Choć­by za pośred­nic­twem ludu Sami, któ­ry jako jedy­ny na pogra­ni­czu Skan­dy­na­wii i Rosji zacho­wał pra­sta­re zwy­cza­je, kul­ty­wo­wa­ne jesz­cze cał­kiem nie­daw­no. W etno­lo­gii ist­nie­je cała roz­bu­do­wa­na teo­ria o wędrów­kach mite­mów (jed­no­stek mitów), zbież­nych ponie­kąd z histo­rią kolo­ni­za­cji glo­bu przez gatu­nek Homo Sapiens. Dzię­ki dogłęb­nej ich ana­li­zie, pod kie­row­nic­twem pro­fe­so­ra Juri­ja Berez­ki­na z wydzia­łu antro­po­lo­gii uni­wer­sy­te­tu w Peters­bur­gu, zdo­ła­no odtwo­rzyć arcy­cie­ka­wą mapę wędró­wek kul­tur, któ­re je ze sobą niosły.

Według innych jed­nak ta zależ­ność jest, jeśli nie moc­no nacią­ga­na, to popar­ta zbyt sła­by­mi dowo­da­mi, żeby moż­na było na jej pod­sta­wie wycią­gać jakie­kol­wiek wią­żą­ce wnio­ski. Twier­dzą oni, że nie ma potrze­by, by ktoś inspi­ro­wał swo­imi histo­ria­mi kogoś inne­go, sko­ro ten mógł­by spo­koj­nie wymy­ślić je sam. Ale dla­cze­go miał­by stwo­rzyć je tak podob­ne? No wła­śnie. Oka­zu­je się, że czło­wiek ma w sobie – w swo­im sys­te­mie ner­wo­wym, w neu­ro­nach mózgu – pew­ne arche­ty­py i moty­wy, któ­re nie­chyb­nie pro­wa­dzą do kre­owa­nia podob­nych obra­zów Zaświa­tów. Czy to nie dowód na to, że sta­no­wią one dla wszyst­kich ludzi rze­czy­wi­stość, do któ­rej drzwi pro­wa­dzą przez umysł?