Światło poranka

Miał wte­dy 73 lata, a przed sobą kil­ku­na­sto­let­ni okres wytę­żo­nej pra­cy, zarów­no trans­la­tor­skiej, jak i autor­skiej. Odno­si­ło się wra­że­nie, że to wła­śnie ona trzy­ma go przy życiu, gdyż bar­dzo poważ­nie trak­to­wał misję udo­stęp­nie­nia pol­skie­mu czy­tel­ni­ko­wi waż­nych dzieł o cha­rak­te­rze mistycz­nym, psy­cho­lo­gicz­nym, filo­zo­ficz­nym, z trzech obsza­rów języ­ko­wych: nie­miec­kie­go, angiel­skie­go i fran­cu­skie­go, cho­ciaż, jako poli­glo­cie, zda­rza­ło mu się prze­kła­dać książ­ki tak­że z innych języ­ków, któ­re pozna­wał nie­ja­ko przy oka­zji.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Echa wielkiej Medytacji NŚ 2024

Religia z Natury. Bóg w mózgu

Zacho­wu­jąc inte­lek­tu­al­ną skrom­ność, zawsze pod­kre­ślał, iż dale­ko mu do doko­nań Rober­ta Stil­le­ra czy Ire­ne­usza Kani, licz­by jed­nak mówią same za sie­bie. Jerzy Pro­ko­piuk doko­nał prze­kła­du 147 pozy­cji książ­ko­wych, w tym dzieł tak waż­nych posta­ci jak: Carl Gustav Jung, Zyg­munt Freud, Mir­cea Elia­de, Mistrz Eckhart, Anioł Ślą­zak, Her­mann Hes­se, czy Johann Wol­fgang von Goethe.

Uro­dził się w War­sza­wie, w roku 1931. Już w dzie­ciń­stwie – jak lubił o tym opo­wia­dać – miał bli­ski kon­takt z Natu­rą, co nie zmie­ni się w całym Jego życiu. Świat obja­wiał mu się wte­dy w wymia­rze ete­rycz­nym: bar­wy odbie­rał jako super-bar­wy, dźwię­ki jako super-dźwię­ki, zapa­chy nie dawa­ły się z niczym porów­nać. To nadod­czu­wa­nie w całej swo­jej jaskra­wo­ści powró­ci póź­niej, gdy na począt­ku lat 70. ub.w. doświad­czy cze­goś na kształt ilu­mi­na­cji – mistycz­ne­go sta­nu zanu­rze­nia się w świe­tle i odbie­ra­ją­cej oddech rado­ści. Z per­spek­ty­wy lat uzna, iż był to prze­łom, po któ­rym nastą­pił czas budo­wa­nia świa­to­po­glą­du z inspi­ra­cji duchowej.

Obok dzia­łal­no­ści trans­la­tor­skiej oraz publi­ka­cji 30 autor­skich ksią­żek, w któ­rych podej­mo­wał zagad­nie­nia z dzie­dzi­ny histo­rii reli­gii, filo­zo­fii i ezo­te­ry­ki, Pro­ko­piuk wygło­sił set­ki wykła­dów i odczy­tów, dzię­ki cze­mu powsta­ła plat­for­ma wymia­ny myśli i poglą­dów, wol­na od dogma­ty­zmu, dopusz­cza­ją­ca do gło­su mar­gi­na­li­zo­wa­ne dotąd idee. Jak stwier­dził w wywia­dzie, któ­ry prze­pro­wa­dzi­łem z nim z oka­zji przy­zna­nia Hono­ro­wej Nagro­dy Nie­zna­ne­go Świa­ta (2005): Praw­da nie jest tak ubo­ga, by moż­na było mówić tyl­ko o jed­nej jej wer­sji.

Dla wie­lu ludzi, szcze­gól­nie mło­dych, był prze­wod­ni­kiem, nauczy­cie­lem. To ducho­we przy­wódz­two trak­to­wał jed­nak wyłącz­nie jako pośred­nic­two, gdyż nie zno­sił sek­ciar­stwa, i obca była mu myśl, by – jak sam się wyra­ził – pro­du­ko­wać antro­po­zo­fów. Potra­fił dotrzeć do osób, któ­re dopie­ro kształ­to­wa­ły swój świa­to­po­gląd oraz towa­rzy­szyć ich roz­wo­jo­wi nie z pozy­cji men­to­ra, a po pro­stu kogoś, kto zgłę­bia okre­ślo­ną wie­dzę przez dłuż­szy czas i może udzie­lić mądrej rady. Jak napi­sał przy­ja­ciel Jerze­go, prof. Krzysz­tof Mau­rin: Naj­waż­niej­szym rysem tej barw­nej oso­bo­wo­ści (któ­ra nie mogła­by się roz­wi­nąć na pro­fe­su­rze uni­wer­sy­tec­kiej!) była mło­dzień­czość, umoż­li­wia­ją­ca świet­ny kon­takt z mło­dy­mi oso­ba­mi: iluż to zdol­nych ludzi do ducho­wych poszu­ki­wań zapłod­nił Jerzy Prokopiuk!

Trze­ba tu dopo­wie­dzieć, że Mistrz nie ucie­kał od uro­ków życia, co czy­ni­ło z nie­go postać peł­no­wy­mia­ro­wą, nie­ko­ja­rzą­cą się bynaj­mniej z asce­tycz­nym guru czy prze­in­te­lek­tu­ali­zo­wa­nym eru­dy­tą. Lubił dobrze zjeść, wypić, pode­li­be­ro­wać w zacnym gro­nie. A towa­rzy­sza­mi owych bie­siad byli ludzie współ­two­rzą­cy inte­lek­tu­al­ny i arty­stycz­ny kli­mat Pol­ski, tacy jak: Marek Hła­sko, Adam Paw­li­kow­ski, Piotr Skrzy­nec­ki, Krzysz­tof Jasiń­ski; ale też prof. Jacek Hołów­ka, prof. Jan Tom­kow­ski czy ks. Bro­ni­sław Bozow­ski (dzię­ki któ­re­mu Jerzy, mimo że de fac­to z Kościo­łem kato­lic­kim nie­wie­le go łączy­ło, mógł zostać legal­nie ojcem chrzest­nym szóst­ki dzieci!).

To moc­ne osa­dze­nie w życiu tu i teraz, na któ­re, jako waż­ne, wska­zy­wa­li w kon­tek­ście ducho­wym Mistrz Eckhart czy Alan Watts, w antro­po­zo­fii przy­ję­ło kształt mak­sy­my wyra­żo­nej w sło­wach: Nie­bo potrze­bu­je Zie­mi i Zie­mia potrze­bu­je Nie­ba. Gdy­by antro­po­zo­fia mia­ła swój sztan­dar – pisał Jerzy Pro­ko­piuk – to była­by to lem­ni­ska­ta, czy­li pio­no­wo usta­wio­na ósem­ka – 8 – sym­bo­li­zu­ją­ca połą­cze­nie Nie­ba z Zie­mią. Nie powin­no rezy­gno­wać się ze świa­ta mate­rial­ne­go, gdyż sta­no­wi on, ina­czej niż zakła­da­ła np. gno­za antycz­na, polet­ko doświad­czal­ne, bez któ­re­go roz­wój ducho­wy oka­zu­je się niemożliwy.

Boga­ta spu­ści­zna, któ­rą pozo­sta­wił po sobie Jerzy Pro­ko­piuk, ofia­ro­wu­je nam szan­sę obco­wa­nia z Jego myślą i oso­bą jesz­cze przez wie­le lat. I za to powin­ni­śmy być mu wdzięcz­ni. On sam, po pra­co­wi­tym życiu, w któ­rym cier­pli­wie wypeł­niał misję, nie zapo­mi­na­jąc o uczu­ciach i potrze­bach innych ludzi, roz­po­czął nowy etap swo­jej egzy­sten­cji. W wier­szu z lat 50. napi­sał: Cięż­ko, nie­zdar­nie uno­si się strop na krę­tych pal­cach kolumn, aż posadz­ka zachły­stu­je się śmie­chem kamie­ni. Drzwi koły­szą się pchnię­te ręką mło­de­go mni­cha, któ­ry mru­żąc oczy, stoi w prze­zro­czy­stym świe­tle poranka…

W ostat­niej naszej roz­mo­wie Mistrz powie­dział, że uczu­ciem, któ­re towa­rzy­szy mu, gdy myśli o śmier­ci, jest cie­ka­wość. O lęku nie wspominał.