Momijigari i rytuały ognia

Magia ma w Japonii wyjątkowe wybrzmienia. To nie tylko magiczne stworzenia, charakterystyczne dla tej kultury, jak Kitsune i Tanuki, czy Święto Kwitnących Wiśni – Hanami, gdy urzekają delikatne płatki, tworząc niemal czarodziejski świat. Jesienią na przykład trudno oprzeć się magicznemu Momijigari czy rytuałom ognia…

Polowanie na klonowe liście

Momi­ji­ga­ri to tra­dy­cyj­ne poję­cie dosłow­nie ozna­cza­ją­ce polo­wa­nie na klo­no­we liście. – To feno­me­nal­ny okres od wrze­śnia do listo­pa­da, kie­dy Japo­nia wcho­dzi w malow­ni­czy trans, a pięk­no kra­jo­bra­zu dopeł­nia kunsz­tu archi­tek­tu­ry i kul­tu­ry – jak cel­nie zauwa­ża jeden z pol­skich podróżników.

Magia ogni­stych klo­nów przy­cią­ga wów­czas i hip­no­ty­zu­je, prze­cho­dząc od czer­wie­ni przez poma­rańcz po zło­to. Bie­rze w posia­da­nie par­ki i ogro­dy – od tych naj­bar­dziej zna­nych, jak Ara­shiy­ama w Kio­to, Nik­kō, czy Park Naro­do­wy Daiset­su-zan na Hok­ka­ido, po mniej­sze kon­fi­gu­ra­cje par­ko­we Tokio oraz Osa­ki. Nie­rzad­ko barw­ne liście odbi­ja­ją się w wodach sta­wów, two­rząc bajecz­ne, odre­al­nio­ne for­my, nie­ja­ko zawie­szo­ne w zacza­ro­wa­nym ogro­dzie. Ten jesien­ny feno­men przy­cią­ga rze­sze zafa­scy­no­wa­nych nim spa­ce­ro­wi­czów. A miło­śni­cy gór­skich pej­za­ży mogą podzi­wiać spek­ta­ku­lar­ne wido­ki na gór­skich stokach.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Kąpiel uzdrawiająca ducha i ciało

Japoński synkretyzm religijny

Polo­wa­nie na klo­no­we liście jest oby­cza­jem głę­bo­ko zako­rze­nio­nym w japoń­skiej kul­tu­rze. Pier­wot­ne poszu­ki­wa­nie pięk­na i głę­bi zna­cze­nio­wej jesien­nych liści prze­szło do współ­cze­sno­ści jako tra­dy­cyj­ne zja­wi­sko w pewien spo­sób narzu­ca­ją­ce rytm życia miesz­kań­com Kra­ju Kwit­ną­cej Wiśni. Swo­ją magicz­ną siłą przy­cią­ga tak­że podróżników.

Ta jesien­na meta­mor­fo­za sym­bo­li­zu­je kon­cep­cję prze­mi­ja­nia i nie­uchron­ne­go bie­gu cza­su. Sub­tel­na prze­mia­na liści – od zie­le­ni po ogni­ste odcie­nie – przy­po­mi­na o kru­cho­ści ludz­kie­go ist­nie­nia i potrze­bie doce­nia­nia każ­dej chwi­li życia, cią­głej prze­mia­nie oraz nie­uchron­nym następ­stwie zmian.

Na jed­nym z blo­gów poświę­co­nych Japo­nii jak­że traf­nie uję­to niniej­sze zja­wi­sko: Okres Momi­ji­ga­ri prze­kształ­ca się w doświad­cze­nie łączą­ce w sobie pięk­no Natu­ry, filo­zo­fię prze­mi­ja­nia i ducha har­mo­nii… Odkry­wa­my nie tyl­ko urok kolo­rów, ale też bogac­two zna­czeń, któ­re pły­ną z tego magicz­ne­go wido­ku. To podróż w prze­strzeń, a tak­że w głę­bo­kie korze­nie kul­tu­ry i tra­dy­cji tego kraju.

Kulinaria klonowej pory

Zapa­chem i sma­kiem zachwy­cić mogą rów­nież sezo­no­we spe­cja­ły. To m.in. nabe, czy­li japoń­ska wer­sja fon­due; korok­ke – kro­kie­ty z dodat­kiem dyni; gin­nan – orze­chy, któ­re może­my zna­leźć w róż­nych potra­wach, jak tem­pu­ra, ryż, zupy; klu­ski księ­ży­co­we – zwią­za­ne z obcho­da­mi peł­ni Księ­ży­ca, poda­wa­ne na spe­cjal­nych patycz­kach, a sym­bo­li­zu­ją­ce poszcze­gól­ne fazy Srebr­ne­go Glo­bu; czy pysz­ne, słod­kie, sycą­ce jesien­ne dese­ry z bata­tów (słod­kich ziem­nia­ków); wresz­cie momi­ji­ga­ri sake, a więc spe­cjal­na odmia­na tra­dy­cyj­ne­go trun­ku Japo­nii, przy­go­to­wa­na z dodat­kiem klo­no­wych liści, któ­re nada­ją mu cha­rak­te­ry­stycz­ne­go sma­ku i koloru.

Szczę­ście nie zale­ży od oko­licz­no­ści, ale od spo­so­bu myślenia
– myśl wyczy­ta­na w świą­tyn­nym prze­wod­ni­ku dla gości.

Magia ognia

Ma ona w Japo­nii wie­le prze­ja­wów. Nale­ży zacząć od Świę­tej Góry Fudżi, czy­li po japoń­sku Fuji-san, zwią­za­nej z bogi­nią ognia Fudżi (Kamuj). Naj­wyż­szy szczyt wysp japoń­skich, a jed­no­cze­śnie uśpio­ny wul­kan to swo­iste logo tego kra­ju. Na szczę­ście obar­czo­ny jest niskim ryzy­kiem erupcji.

W świą­ty­niach prak­ty­ko­wa­ne są licz­ne rytu­ały ognia, pod­czas któ­rych ma on stra­wić nega­tyw­ne ener­gie, nasze szko­dli­we myśli i pra­gnie­nia. To zwy­czaj typo­wy dla bud­dy­zmu ezo­te­rycz­ne­go Vaj­ray­ana. Powszech­nie wie­rzy się tu, że ogień posia­da potęż­ną moc oczysz­cza­ją­cą, zarów­no ducho­wo, jak i psy­chicz­nie. Zaś rytu­ał Goma (Świę­te­go ognia) to wła­śnie cere­mo­nia zma­zy­wa­nia grze­chów przez mądrość ognia, a tak­że dzię­ki wsta­wien­nic­twu bud­dyj­skich świę­tych, do któ­rych kie­ru­je­my proś­by. Nato­miast w innej cere­mo­nii ognia – sho­ko, nasze życze­nia, proś­by o znisz­cze­nie tego, co nega­tyw­ne, zapi­su­je się na spe­cjal­nych desecz­kach soego­ma­gi, któ­re zosta­ną spa­lo­ne pod­czas obrzę­du. W rytu­ale tym mogą uczest­ni­czyć rów­nież goście świą­ty­ni (w tym turyści).

Wszy­scy sie­dzą wokół pale­ni­ska, do któ­re­go wkła­da­ne są zapi­sa­ne desecz­ki, a mnich cele­bru­je obrzęd doglą­da­jąc ognia, aż ten bucha wyso­kim pło­mie­niem. Cere­mo­nii może towa­rzy­szyć dźwięk bęb­nów. Całość daje nie­mal trans­owe doświad­cze­nie, któ­re trwa ok. pół godzi­ny. W koń­cu soego­ma­gi dopa­la­ją się, a pło­mień gaśnie… Może­my zało­żyć, że siła ognia, naszej woli i deter­mi­na­cji znisz­czy­ła to, co destruk­cyj­ne i blo­ku­ją­ce, a w efek­cie uwol­ni­ła wewnętrz­ną moc.

Festiwal Ognia i nie tylko

W cza­sie Momi­ji­ga­ri kon­tem­plo­wać może­my nie tyl­ko magicz­ną prze­mia­nę przy­ro­dy, ale tak­że uczest­ni­czyć w festi­wa­lach, para­dach i innych barw­nych wyda­rze­niach kul­tu­ral­nych, któ­re – jak pod­kre­śla­ją sami Japoń­czy­cy – na bazie tra­dy­cji łączą sztu­kę i radość życia.

Jidai Mat­su­ri (Festi­wal Epok) w Kio­to to podróż przez czas i histo­rię Japo­nii, od jej sta­ro­żyt­no­ści po współ­cze­sność, gdy prze­bie­rań­cy w kostiu­mach z róż­nych epok suną uli­ca­mi mia­sta w impo­nu­ją­cym pocho­dzie. Kura­ma no Hi Mat­su­ri – czy­li Świę­to Ognia odby­wa­ją­ce się na górze Kura­ma w Kio­to 22 paź­dzier­ni­ka – przy­cią­ga tłu­my. To fascy­nu­ją­cy, wręcz magicz­ny spek­takl. W sfe­rze men­tal­no-ducho­wej to ofia­ro­wy­wa­nie modlitw i sym­bo­licz­ne oczysz­cza­nie. Ogrom­ne, pło­ną­ce pochod­nie, nie­sio­ne przez uczest­ni­ków festi­wa­lu, two­rzą fascy­nu­ją­ce reflek­sy na tle jesien­ne­go nieba.

Kolej­ny tra­dy­cyj­ny festi­wal ognia – Yoshi­da Fire Festi­wal – w świą­ty­ni Kita­gu­chi Hon­gū Fuji Sen­gen Shri­ne w Fujiy­oshi­da, jako rytu­ał zaini­cjio­wa­ny został przed 400 laty dla udo­bru­cha­nia gór­skich bóstw, któ­re – jak wie­rzo­no – mia­ły powo­do­wać wybu­chy wul­ka­nu Fuji. 70 sosno­wych pochod­ni o wyso­ko­ści 3 metrów oświe­tla tu 2‑kilometrową tra­sę, a świę­te prze­no­śne kaplicz­ki krą­żą po dziel­ni­cy Kamiy­oshi­da. Dla osią­gnię­cia więk­sze­go efek­tu symu­lo­wa­ne są dźwię­ki wul­ka­nicz­nych pomruków.

To dziw­ne uczu­cie, słu­chać modli­twy, któ­rej się nie rozu­mie, ale czu­je się, że dzie­je się coś waż­ne­go. Może nawet prze­ży­wa to bar­dziej, bo szu­ka się w sobie
– z reflek­sji Polki, któ­ra – gdy­by nie jej dzia­dek – pew­nie nigdy nie zain­te­re­so­wa­ła­by się Japonią.

Dla odmia­ny 15 stycz­nia odgry­wa­ne jest inne legen­dar­ne wido­wi­sko w malow­ni­czej wio­sce Noza­wa Onsen we wschod­niej czę­ści Alp Japoń­skich. To jeden z naj­bar­dziej kul­to­wych festi­wa­li ognia w tym kra­ju. Owo uni­kal­ne wyda­rze­nie łączy tra­dy­cję, emo­cje i ogni­sty finał, będą­cy poka­zem świa­tła na tle zimo­we­go nie­ba. Wie­czor­na cere­mo­nia roz­po­czy­na się od roz­pa­le­nia ognia. Następ­nie rusza żywio­ło­wa pro­ce­sja przy dźwię­ku bęb­nów i śpie­wie, z poka­zem fajer­wer­ków. Kul­mi­na­cyj­nym punk­tem impre­zy jest fire-set­ting, czy­li bitwa o świą­ty­nię mię­dzy dwo­ma dru­ży­na­mi. Ofen­syw­ny zespół szy­ku­je pochod­nie, aby spa­lić sym­bo­licz­ną kaplicz­kę. Obroń­cy, 25 – 42-let­ni męż­czyź­ni z Noza­wa, usi­łu­ją ode­przeć ogień od sank­tu­arium. Wiek uczest­ni­ków nie jest przy­pad­ko­wy, lata te okre­śla­ne są bowiem mia­nem yaku­do­shi i wyma­ga­ją rytu­ału oczysz­cze­nia. Gdy osta­tecz­nie ogrom­ny ogień pochło­nie kaplicz­kę, prze­mie­nio­na już w popiół, zosta­je ofia­ro­wa­na bogom. Tra­dy­cja ta cele­bro­wa­na jest od 1863 r. jako for­ma modli­twy o zdro­wie, szczę­ście i obfi­te zbio­ry w nad­cho­dzą­cym roku. Wie­lu uwa­ża, ze Festi­wa­le Ognia to coś wię­cej niż tyl­ko barw­ne wido­wi­sko – to wciąż żywa cele­bra­cja japoń­skiej tra­dy­cji i kultury.

Pamięci przodków

Uczcze­niu pamię­ci przod­ków słu­ży zaś inna nie­zwy­kle barw­na cere­mo­nia – Toro Naga­shi, koń­czą­ca let­ni okres. Tysią­ce lam­pio­nów pusz­czo­nych na wodę, odbi­ja­ją świa­tła w tafli jezior czy nur­cie rzek. Ten kolej­ny nie­sa­mo­wi­ty widok sprzy­ja sta­no­wi udu­cho­wie­nia i pew­ne­go jak­by odrealnienia.

Jizo – dusze nienarodzonych dzieci

War­to udać się też do Kama­ku­ry, uro­kli­we­go mia­stecz­ka na wybrze­żu, odda­lo­ne­go godzi­nę jaz­dy pocią­giem od Tokio, któ­re w latach 1192–1333 było sto­li­cą Japonii.

Tu na wzgó­rzu, wśród buj­nej roślin­no­ści, wzno­si się świą­ty­nia Hase­de­ra. Wcho­dząc po scho­dach do jej głów­nej czę­ści, napo­ty­ka­my set­ki małych posąż­ków Jizo. Repre­zen­tu­ją one dusze nie­na­ro­dzo­nych dzie­ci – utra­co­nych w wyni­ku poro­nie­nia lub abor­cji. Ma to zapew­nić ich duszom odro­dze­nie. Zwy­kle ok. 1000 posąż­ków pozo­sta­je tam przez rok, po czym zosta­ją spa­lo­ne lub zako­pa­ne. Praw­do­po­dob­nie od II woj­ny świa­to­wej ok. 50 tysię­cy Jizo zna­la­zło schro­nie­nie przy tej świą­ty­ni. Hase­de­ra sły­nie też z posą­gu Wiel­kie­go Bud­dy oraz pozła­ca­nej sta­tui jede­na­sto­gło­wej bogi­ni miło­sier­dzia – Kan­non. Jest to jed­na z naj­więk­szych drew­nia­nych rzeźb w Japonii.

*

Uwzględ­nia­jąc niniej­sze remi­ni­scen­cje wie­lu uwa­ża, iż jesień to ide­al­na pora na podróż do Kra­ju Kwit­ną­cej Wiśni. Powi­ta nas w nim zazwy­czaj łagod­na pogo­da z chłod­ny­mi poran­ka­mi i wie­czo­ra­mi, a sło­necz­ny­mi dnia­mi. Dzię­ki temu mniej zmę­czą wędrów­ki pod­czas zwie­dza­nia. Będzie to czas pełen nie tyl­ko pięk­na przy­ro­dy, ale też prze­ja­wów posia­da­ją­cych nie­od­par­ty urok tra­dy­cji. Bogac­two japoń­skiej kul­tu­ry pod­kre­śla­ją licz­ne festi­wa­le przy­pa­da­ją­ce wła­śnie jesie­nią. Ten magicz­ny okres pozwo­li zanu­rzyć się w atmos­fe­rze kontemplacji.

NASZE MAGICZNE PODRÓŻE

Magicz­na Korea – Mabe­op – maj 2025 r.
Magicz­na Pra­ga z Ewą Dar­dą – czer­wiec 2025 r.
Japo­nia – Magicz­ne żywio­ły. Od Dro­gi Her­ba­ty do Bra­my Torii – paź­dzier­nik 2025 r.

Wię­cej infor­ma­cji i zapisy:
Biu­ro Tury­sty­ki ORION (TU Logo BT Orion)
Racła­wic­ka 146, 02–117 Warszawa
tel. +48 512 385 672; +48 22 668 85 07
e‑mail: btorion@​btorion.​pl; httos://btorion.pl

Reko­men­du­je Anna Ostrzycka