Wyspy karmicznych powikłań

Pod­bi­ja­li ją w prze­szło­ści Feni­cja­nie i Rzy­mia­nie, Ara­bo­wie i Nor­man­dzi, ryce­rze świę­tych zako­nów i Ger­ma­no­wie, Fran­cu­zi i Angli­cy. W prze­rwach u jej wybrze­ży krą­ży­li pira­ci, któ­rzy bez­li­to­śnie łupi­li stat­ki i co tyl­ko się dało. Język miesz­kań­ców Mal­ty, któ­re­go gra­ma­ty­kę upo­rząd­ko­wa­no zale­d­wie przed sześć­dzie­się­ciu kil­ku laty, jest zlep­kiem róż­nych tra­dy­cji – od narze­czy arab­skich po euro­pej­skie, a w świa­to­wej lin­gwi­sty­ce próż­no by szu­kać dla nie­go rów­nie pogma­twa­ne­go odpo­wied­ni­ka (to jedy­ny język semic­ki, któ­ry w swo­im zapi­sie posłu­gu­je się alfa­be­tem łaciń­skim). O kul­tu­ro­wych zawi­ro­wa­niach tego, liczą­ce­go zale­d­wie 320 km kwa­dra­to­wych (tysiąc razy mniej niż Pol­ska!) mor­skie­go pła­chet­ka zie­mi, znaw­ca histo­rii cywi­li­za­cji base­nu Morza Śród­ziem­ne­go powie krótko:

PRZECZYTAJ TAKŻE

Kobiety pierwszych Piastów

Słowiański czas przypuszczający – czyli opowieści tkane ze skrawków

- Zamęt, zamęt, zamęt.

380 tysię­cy ludzi, czy­li trzy razy mniej niż liczy sobie Kra­ków – i trzy wyspy, z któ­rych naj­mniej­szą, o nazwie Gomi­no, przy­po­mi­na­ją­cą spo­pie­la­łą od słoń­ca łupi­nę uno­szą­cą się na morzu, zamiesz­ku­ją dziś dwie rodzi­ny, któ­re mają za towa­rzy­stwo poste­ru­nek poli­cji, zain­sta­lo­wa­ny tam ze wzglę­du na bez­pie­czeń­stwo hote­lo­wych gości – ama­to­rów pod­wod­nych nur­ko­wań. Komu­ni­ka­cję mię­dzy Mal­tą i odle­głą od niej o 6 km Gozo utrzy­mu­je prom i zde­ze­lo­wa­ny poro­syj­ski heli­kop­ter z trzy­oso­bo­wą buł­gar­ską zało­gą, lata­ją­cy, ma się rozu­mieć, w cha­rak­te­rze pry­wat­nej fir­my przewozowej.

Uwa­ga – nieśmiertelni

Zwa­żyw­szy licz­bę lud­no­ści Mal­ty – 384 tysią­ce miesz­kań­ców – na wyspach jest zaska­ku­ją­co dużo samo­cho­dów, bo prze­szło 180 000 (z tego, według sta­ty­styk poli­cji, co roku kra­dzio­nych jest ok. 1300–1400). W kra­ju nie obo­wią­zu­je żaden prze­gląd tech­nicz­ny pojaz­du. Dopie­ro od maja 1998 roku pro­wa­dze­nie samo­cho­du w sta­nie wska­zu­ją­cym na spo­ży­cie jest karalne.

W swym prze­wod­ni­ku po Mal­cie Simon Gaul poda­je Sie­dem Zło­tych Reguł, wedle któ­rych miej­sco­wi kie­row­cy pro­wa­dzą swo­je wehi­ku­ły. Oto kil­ka z nich:

• Koła i pozór ruchu wystar­cza­ją, by zde­fi­nio­wać jakąś rzecz jako pojazd. • Wiek, stan i roz­miar ruiny jest bez zna­cze­nia. • Wła­ści­ciel umo­wy o wyna­jem samo­cho­du sta­je się auto­ma­tycz­nie wła­ści­cie­lem miej­sco­wych dróg. • Pojaz­dy dro­go­we są sym­bo­la­mi płod­no­ści i 200-decy­be­lo­wy sprzęt gra­ją­cy jest czę­ścią rytu­ału parze­nia się. • Za kie­row­ni­cą jest się nie­śmier­tel­nym (o złu­dzie tego prze­ko­na­nia świad­czą licz­ne przy­droż­ne kapliczki).

Kontrapunktem dla wyraźnych wpływów muzułmańskich w architekturze jest arcykatolicka konstytucja obecnego państwa, w której odgórnie zadekretowano rolę Kościoła na Malcie.

Zgod­nie z zapi­sem w usta­wie zasad­ni­czej jego zada­niem jest odróż­nia­nie dobra od zła, a wyzna­nie rzym­sko-kato­lic­kie ma tu sta­tus reli­gii pań­stwo­wej. Tyl­ko na 29 tysięcz­nej wyspie Gozo, któ­ra liczy 16 km dłu­go­ści i 6 sze­ro­ko­ści, strze­la­ją w nie­bo wie­że i kopu­ły 40 kościo­łów. Jed­na z nich, w wio­sce Xew­ki­ja swo­imi gaba­ry­ta­mi ustę­pu­je tyl­ko kopu­le Bazy­li­ki św. Pio­tra w Rzy­mie, zaś napo­ty­ka­ne co krok ruiny i mega­li­ty kry­ją oso­bli­we zagad­ki – nie­któ­re tak­że z pogra­ni­cza ezoteryki.

Ot, choć­by poło­żo­na na Gozo Ggan­ti­ja, gdzie moż­na natknąć się na pozo­sta­ło­ści świą­ty­ni, któ­rej powsta­nie histo­ry­cy datu­ją na 3600 lat przed naszą erą. Do dziś nie wia­do­mo, kto i w jakim celu ją wybu­do­wał. Pew­ne jest nato­miast, że wywar z mchu pora­sta­ją­ce­go pra­daw­ne kamie­nie i mury Ggan­ti­ji usu­wa kamie­nie ner­ko­we. To nie wytwór wyobraź­ni: sku­tecz­ność tej tera­pii po wie­lo­kroć spraw­dzo­no w praktyce.

Z rąk do rąk

W swo­jej wie­lo­wie­ko­wej histo­rii Mal­ta prze­cho­dzi­ła z rąk do rąk. Jej histo­ria w pół­to­rej minu­ty, zapi­sa­na przez miesz­ka­ją­ce­go na sta­łe w Sztok­hol­mie pol­skie­go dzien­ni­ka­rza, poetę i arche­olo­ga Pete­ra Zral­ka, pre­zen­tu­je się następująco: