Praga Magiczna

Dwu­znacz­ne mia­sto nad Wełta­wą nie gra w otwar­te karty. […]
Wci­ska się milcz­kiem w duszę mocą cza­rów i tajemnic,
do któ­rych ono jedy­nie posia­da klucz.
Pra­ga nie pusz­cza niko­go z tych, któ­rych pochwyciła…

Ange­lo Maria Ripel­li­no Pra­ga magiczna

PRZECZYTAJ TAKŻE

Momijigari i rytuały ognia

Godai – harmonia między Człowiekiem, Naturą i Wszechświatem

Miłość od pierw­sze­go wejrzenia

Jest wie­le pięk­nych, sta­rych miast, ale chy­ba żad­ne nie tak peł­ne magii i szcze­gól­ne­go ducha jak Pra­ga. Sta­je się miło­ścią od pierw­sze­go wej­rze­nia, i pozo­sta­je w ser­cach tych, któ­rzy ją odwie­dzi­li. Przy­cią­ga nie­zwy­kłą atmos­fe­rą, zmu­sza do powro­tów, coraz głęb­szych eks­plo­ra­cji. Do dziś uno­si się nad Teatrem Sta­no­wym duch Wol­fgan­ga Ama­deu­sa Mozar­ta, któ­ry tutaj dyry­go­wał świa­to­wą pre­mie­rą Don Gio­van­nie­go. Do dziś Johan­nes Kepler i Tycho Bra­he spo­glą­da­ją z uli­cy Kar­lo­vej w nie­bo i roz­wią­zu­ją jego zagad­ki. Wciąż jesz­cze brzmią bra­wa, któ­re zebra­li wykła­da­ją­cy w Pra­dze Albert Ein­ste­in i Rudolf Ste­iner, a zamy­ślo­ny Franz Kaf­ka co noc wra­ca kamien­nym, gotyc­kim Mostem Karo­la do domu na Sta­rym Mie­ście. Na prze­strze­ni wie­ków przez Pra­gę prze­to­czy­ły się zastę­py wybit­nych oso­bi­sto­ści, któ­re odci­snę­ły swój ślad i współ­two­rzy­ły ducha mia­sta nad Wełta­wą, jego nie­po­wta­rzal­ny genius loci. I czę­sto mam wra­że­nie, że nigdy Pra­gi nie opu­ści­ły, nadal tu są i snu­ją swo­je opo­wie­ści. Musi być powód, dla któ­re­go cią­gnę­li tutaj nie tyl­ko oni, ale i rze­sze zwy­czaj­nych ludzi, któ­rzy – jak ja – nie wyobra­ża­ją sobie życia bez Pra­gi. Co za tym stoi?

Magiczna moc

Pra­gę budo­wa­no ze szcze­gól­nym zamy­słem. Od wie­ków było wia­do­mo, że w ślad za sztu­ką trze­ba jechać do Pary­ża, a za her­me­ty­ką – do Pra­gi. Od śre­dnio­wie­cza po współ­cze­sność zastę­py adep­tów szkół miste­ryj­nych, myśli­cie­li, alche­mi­ków, świa­do­mych budow­ni­czych zosta­wia­ły ślad swo­jej dzia­łal­no­ści wła­śnie w Pra­dze. Archi­tek­tu­ra tego mia­sta nie jest wyni­kiem mecha­nicz­ne­go roz­ro­stu aglo­me­ra­cji, ale celo­wych, świa­do­mych decy­zji, aby stwo­rzyć har­mo­nij­ną prze­strzeń, w któ­rej czło­wiek ma opty­mal­ne warun­ki zarów­no do prak­tycz­ne­go życia, jak i do ducho­we­go roz­wo­ju. Wła­śnie ten ducho­wy wymiar Pra­gi spra­wia, że co bar­dziej wraż­li­wi na ener­gie ludzie czu­ją się tutaj dobrze, odbie­ra­ją głę­bo­ki rezo­nans z ser­cem, swo­im wyż­szym Ja. Świa­do­me osa­dze­nie mia­sta w kra­jo­bra­zie kra­ju, kształt Pra­gi, bra­my, a tak­że umiej­sco­wie­nie świą­tyń i zam­ku mają ukry­te zna­cze­nie. Miej­skie mury nie sta­no­wi­ły li tyl­ko prak­tycz­nej ochro­ny mia­sta, ale były wyra­zem jed­no­ści i współ­pra­cy oby­wa­te­li, mia­ły swo­ją magicz­ną moc, podob­nie jak magicz­ny krąg kre­ślo­ny przez maga przed roz­po­czę­ciem rytu­ałów. Pra­ga będąc sym­bo­lem ducho­wych nauk jej zało­ży­cie­li, repre­zen­tu­je spe­cjal­ną jakość, któ­ra odzwier­cie­dla się w życiu jej mieszkańców.

Poczucie świętości

Nie jest przy­pad­kiem, że pra­ska archi­tek­tu­ra romań­ska, gotyc­ka, rene­san­so­wa, baro­ko­wa i sece­syj­na wywo­łu­je w nas szcze­gól­ne poczu­cie świę­to­ści. Jak­by­śmy byli w dwóch wymia­rach jed­no­cze­śnie: tym ziem­skim – pospiesz­nym, prak­tycz­nym, oraz tym ete­rycz­nym, ducho­wym. Na war­stwę histo­rycz­ną nakła­da się war­stwa ducho­wa. Współ­cze­śnie moż­na odnieść wra­że­nie, że archi­tek­tu­ra stop­nio­wo tra­ci swo­je pier­wot­ne prze­sła­nie, by wzma­gać poczu­cie pięk­na, inspi­ro­wać, uwznio­ślać. Na szczę­ście, w Pra­dze zacho­wa­ła się ogrom­na część jej pier­wot­nych budow­li, któ­re do dzi­siaj ema­nu­ją spe­cjal­ną ener­gią. Pomi­mo sta­łej roz­bu­do­wy współ­cze­sne­go mia­sta, nadal moż­na tutaj nawi­bro­wać się świę­tą geo­me­trią, magicz­ny­mi sym­bo­la­mi, prze­sła­niem misty­ków, alche­mi­ków i filozofów.

Praga. Fot. Ewa Darda

1 z 21

- +

Duchowe centrum

Pra­ga sta­no­wi­ła ducho­we cen­trum śre­dnio­wiecz­nej Euro­py. Kie­dy w XIV w. król cze­ski i zara­zem cesarz Karol IV roz­bu­do­wu­je mia­sto, czy­ni to ze świa­do­mym zamia­rem uczy­nie­nia z nie­go Nowej Jero­zo­li­my. Głę­bo­ko rozu­miał rolę Pra­gi jako ośrod­ka nauki i ducho­wo­ści, z ogrom­ną sta­ran­no­ścią wyzna­czał miej­sca, wie­lo­krot­nie zgod­nie z prze­po­wied­nia­mi z Biblii, gdzie mają powstać świą­ty­nie, klasz­to­ry oraz inne obiek­ty, kon­sul­to­wał je z astro­no­ma­mi, two­rząc spe­cjal­ny klosz ochron­ny nad mia­stem. Zatrud­niał naj­wy­bit­niej­szych budow­ni­czych swo­jej epo­ki, i na zawsze nadał Pra­dze gotyc­ki cha­rak­ter, wraz z całym prze­sła­niem sto­ją­cym za tym sty­lem. Respek­to­wa­nie zasa­dy zło­tej pro­por­cji uży­te przy budo­wie pra­skiej kate­dry św.Wita, kościo­ła tyń­skie­go czy mostu Karo­la wywo­łu­je do dzi­siaj przej­mu­ją­ce wra­że­nie ponad­cza­so­we­go pięk­na. Strze­li­stość budow­li przy­po­mi­na o dąże­niu ku górze, roz­wo­ju, zaś regu­lar­ne i nie­przy­pad­ko­we roz­miesz­cze­nie świą­tyń na pla­nie mia­sta two­rzy rów­no­ra­mien­ny krzyż na mapie Pra­gi (mia­sto ma dwa takie krzy­że, wcze­sno- i późnogotycki).

Przekraczanie granicy światów

Pra­ga po cze­sku zna­czy próg. Moż­na to rozu­mieć jako miej­sce prze­kra­cza­nia gra­ni­cy mię­dzy dwo­ma świa­ta­mi: mate­rial­ne­go i ducho­we­go, widzial­ne­go i nie­wi­dzial­ne­go, zna­ne­go i nie­zna­ne­go. Przej­ście, to tak­że ini­cja­cja – wła­snej ścież­ki życio­wej, ducho­we­go posła­nia, ewo­lu­cji od nie­świa­do­mo­ści do wyż­sze­go zro­zu­mie­nia Wszech­świa­ta, od nie­świa­do­me­go życia ste­ro­wa­ne­go popę­da­mi i stra­cha­mi do szla­chet­ne­go sta­nu umy­słu, wyż­sze­go dobra i połą­cze­nia z Abso­lu­tem, co było głów­ną moty­wa­cją pra­cy alchemików.

I wła­śnie ini­cja­cja, ta for­mal­na – kie­dy ktoś wstę­po­wał do szko­ły miste­ryj­nej, i ta intym­na – z wewnętrz­nej decy­zji dane­go czło­wie­ka, aby kro­czyć ścież­ką ducho­we­go roz­wo­ju, ma swój nama­cal­ny wyraz w Pra­dze. Zacho­wa­ła się i nadal jest dostęp­na dro­ga ini­cja­cyj­na daw­nych szkół i sto­wa­rzy­szeń, któ­ra może stać się piel­grzym­ką do wła­sne­go wnę­trza oraz naj­waż­niej­szych war­to­ści skry­wa­nych głę­bo­ko w naszej duszy. Jest to tak zwa­na Tra­sa Kró­lew­ska – nazwę tę moż­na koja­rzyć z daw­ny­mi orsza­ka­mi koro­na­cyj­ny­mi, któ­re tędy wio­dły, ale tak­że ze Sztu­ką Kró­lew­ską, ars regia, jak nazy­wa­no alche­mię. Wie­dzie przez histo­rycz­ne cen­trum Pra­gi, stop­nio­wo się wzno­si w kie­run­ku wzgó­rza zam­ko­we­go, podob­nie jak wzra­sta w nas duch i świa­do­mość. Na tra­sie tej spo­ty­ka­my roz­ma­ite sym­bo­le przy­po­mi­na­ją­ce her­me­tycz­ną zasa­dę jak na górze, tak na dole, har­mo­nij­nie spla­ta­jąc makro­ko­smos (Wszech­świat) z mikro­ko­smo­sem (czło­wiek). Daw­ny szlak ini­cja­cyj­ny jest sym­bo­licz­nie podzie­lo­ny na eta­py odpo­wia­da­ją­ce fazom opus magnum, Wiel­kie­go Dzie­ła alche­mi­ków: nigre­do, albe­do, rube­do. Nad piel­grzy­ma­mi czu­wa­ją świę­ci i patro­ni, anio­ły udzie­la­ją ochro­ny, sym­bo­le na fasa­dach nakła­nia­ją do reflek­sji i przy­po­mi­na­ją mądro­ści daw­nych myśli­cie­li. Jest to nie tyl­ko dro­ga wio­dą­ca pięk­nym, histo­rycz­nym mia­stem, uro­kli­wy­mi ulicz­ka­mi i głów­ny­mi zabyt­ka­mi Pra­gi, ale tak­że sym­bo­licz­na minia­tu­ra ludz­kie­go życia, ewo­lu­cji roz­wo­ju myśli i ducha. Sta­no­wi wspa­nia­łą oka­zję powro­tu do czu­cia, przy­po­mnie­nia sobie wła­snych war­to­ści, odno­wie­nia kon­tak­tu z wła­sną duchowością.

Złoty, alchemiczny charakter

Epo­ka rene­san­su to tak­że szcze­gól­ny okres roz­wo­ju Pra­gi. W XVI w., po raz dru­gi, sta­je się for­mal­nie sto­li­cą cesar­stwa za spra­wą cesa­rza Rudol­fa II Habs­bur­ga. Sły­nął on ze skłon­no­ści do alche­mii i chęt­nie wspie­rał tych, któ­rzy roko­wa­li nadzie­je na tej ścież­ce. Wła­śnie wte­dy Pra­ga zyska­ła swój zło­ty, alche­micz­ny cha­rak­ter, któ­ry widzi­my do dzi­siaj. Będąc miej­scem przy­ja­znym prak­ty­ko­wa­niu magii, alche­mii i innych (nie­kie­dy taj­nych) nauk, przy­cią­ga­ła wie­le barw­nych i inspi­ru­ją­cych posta­ci. Zosta­ły po nich nie tyl­ko zło­te nazwy obiek­tów, ale tak­że księ­gi, legen­dy i labo­ra­to­ria alche­micz­ne. Wte­dy wła­śnie w Pra­dze pomiesz­ki­wa­li m.in. John Dee, Edward Kel­ley, Michał Sędzi­wój, czy Giu­sep­pe Arcim­bol­do. W tym cza­sie w mie­ście rów­nież roz­wi­ja się żydow­ska misty­ka, kaba­ła, któ­rej naj­waż­niej­szym przed­sta­wi­cie­lem był uczo­ny i rabin Jehu­da Löwe von Beca­lel (któ­ry zresz­tą przy­był do Pra­gi z Pozna­nia, w któ­rym był głów­nym rabi­nem miasta).

Póź­niej­sze epo­ki przy­nio­sły kolej­ne nur­ty myślo­we i ducho­we. Znaj­dzie­my śla­dy różo­krzy­żow­ców, wol­no­mu­la­rzy, teo­zo­fów. Ich kon­ty­nu­ato­rzy są obec­ni w Pra­dze do dziś. 

Pra­ga ma tak­że inne nazwy: Mater urbium – Mat­ka Miast, Pra­gą o stu wie­żach, Caput regni – Gło­wa Kró­le­stwa. Przy­wo­łu­ją one róż­ne zna­cze­nia, jakie mia­sto mia­ło dla poszcze­gól­nych kro­ni­ka­rzy i budow­ni­czych. Poło­żo­na na sied­miu wzgó­rzach ofe­ru­je nie tyl­ko zapie­ra­ją­ce dech w pier­siach wido­ki, ale tak­że zmien­ne per­spek­ty­wy: na miej­sce czło­wie­ka na Zie­mi, na rolę mia­sta, na sens ludz­kiej egzy­sten­cji. Co chwi­la zmie­nia się kra­jo­braz, wystar­czy parę kro­ków by, patrząc w tę samą stro­nę, zoba­czyć coś nowe­go, gdzie niskie spo­ty­ka się z wyso­kim, sta­re z nowym, czerń ze zło­tem. To tak­że meta­fo­ra stop­nio­we­go otwie­ra­nia się na nowe wymia­ry, zna­cze­nia, na goto­wość przy­ję­cia nowych spoj­rzeń na zna­ne rze­czy. Pra­ga to mia­sto nie­oczy­wi­ste, wie­lo­po­zio­mo­we, któ­re cier­pli­we­mu, uważ­ne­mu prze­cho­dnio­wi ofe­ru­je mno­gość wra­żeń i treści.

Energetyczna siatka Pragi

Wymo­gi współ­cze­snej metro­po­lii oraz pew­ne odej­ście od ducho­we­go aspek­tu mia­sta spra­wi­ły, że now­sze dziel­ni­ce nie zawsze były budo­wa­ne z takim wyczu­ciem, jak sta­re. Jed­nak­że, w Pra­dze nadal dzia­ła­ją sto­wa­rzy­sze­nia for­mal­ne lub oddol­ne, któ­re sta­ra­ją się dbać o uwznio­śla­ją­cą ener­gię sto­li­cy Czech. W wie­lu stra­te­gicz­nych miej­scach, zarów­no w sta­rych czę­ściach mia­sta, jak i w now­szych, odda­lo­nych od cen­trum, w sta­ran­nie wybra­nych loka­li­za­cjach znaj­dzie­my men­hi­ry, kamie­nie świa­do­mie posta­wio­ne ludz­ką ręką. Ich zada­niem jest har­mo­ni­zo­wa­nie prze­strze­ni, neu­tra­li­zo­wa­nie dys­har­mo­nij­nych wpły­wów naszej współ­cze­snej dzia­łal­no­ści, przy­wo­ły­wa­nie daw­nych bóstw i patro­nów miejsc. Wzmac­nia­ją one ener­ge­tycz­ną siat­kę Pra­gi, a miesz­kań­cy i odwie­dza­ją­cy mogą zaczerp­nąć uzdra­wia­ją­cej lub har­mo­ni­zu­ją­cej energii. 

Tygiel duchowych tradycji

Pra­ga to fascy­nu­ją­cy tygiel naro­do­wo­ści, języ­ków, sty­lów archi­tek­to­nicz­nych, tra­dy­cji ducho­wych. Wpły­wy chrze­ści­jań­skie i żydow­skie prze­pla­ta­ją się z pogań­ską sło­wiańsz­czy­zną, echa­mi sta­ro­żyt­ne­go Egip­tu, Gre­cji czy Rzy­mu. Mia­sto o ponad 1200-let­niej tra­dy­cji, doświad­czy­ło nie­by­wa­łych wzlo­tów, wzro­stów, jak i ciem­nych dni stłu­mie­nia i wyco­fa­nia. Nie spo­sób go okre­ślić jed­nym zda­niem, nie moż­na też poznać przy jed­nej wizy­cie. Zgłę­bia­nie losów i tra­dy­cji Pra­gi to podróż w głąb kró­li­czej nory, gdzie cze­ka­ją nas zaska­ku­ją­ce obra­zy, wizje, wie­lo­zna­cze­nio­wość – ist­ny kalej­do­skop, któ­ry ofe­ru­je coraz to inne kształ­ty, zna­cze­nia, emo­cje. Magne­tycz­nie przy­cią­ga magią, nie­oczy­wi­sto­ścią i nie pozwa­la o sobie zapo­mnieć. Jest żywym two­rem, któ­ry zmu­sza do wybu­do­wa­nia rela­cji, nie pozo­sta­wia obo­jęt­nym. Poru­sza w nas tę spe­cjal­ną stru­nę, któ­ra spra­wia, że czu­je­my się żywi, że przy­na­le­ży­my do wiel­kie­go kon­ti­nu­um Histo­rii. Pre­zen­tu­jąc swo­je pięk­no przy­po­mi­na o pięk­nie w nas.

Kie­dy spa­ce­ru­jąc po kamien­nych, mozai­ko­wych chod­ni­kach Pra­gi widzę odbi­ja­ją­ce się w nich świa­tło gazo­wych latar­ni oraz demo­nicz­ne cie­nie rzu­ca­ne przez zastę­py świę­tych i masz­ka­ro­nów obser­wu­ją­cych mnie z gzym­sów i fasad, gdy zaczerp­nę powie­trza i zamknę oczy, czu­ję wdzięcz­ność, że tyle pięk­na jest moim udzia­łem. Pra­ga dzie­li się swo­ją magią.

Bibliografia:

Ripel­li­no A.M., Pra­ga magicz­na, War­sza­wa, 1997

Vurm B., Město vel­ké bohy­ně, Pra­ha 2006