Siostry Bramy Słońca

To ważne odkrycie – istniało wiele Bram Słońca! Najsłynniejszy zabytek Ameryki prekolumbijskiej jest częścią... dłuższej serii produkcyjnej! Wszystkie cytaty dotyczą legendarnej Bramy Słońca, z nie mniej legendarnego, boliwijskiego Tiahuanaco. Pierwszy i czwarty pochodzi z pracy Państwo Inków Siegfrieda Hubera z 1951 r. Drugi – z Zaginionych królestw Zecharii Sitchina (1990). Trzeci – z Przewodnika dla odwiedzających zabytki Tiahuanaco oraz Wyspy Słońca i Księżyca Arthura Posnansky’ego , z 1910 r. Trzej różni autorzy, trzy różne epoki, trzy, jakże różne, książki. Wymowa jednak za każdym razem taka sama: Brama Słońca jest zabytkiem unikatowym. Stanowi ukoronowanie rozwoju megalitycznych kultur z rejonu jeziora Titicaca. Jest czymś jedynym w swoim rodzaju, niepowtarzalnym, wzbudzającym największy podziw i zdumienie. Biorąc pod uwagę technikę, koncepcję estetyczną i zróżnicowaną symbolikę Bramy Słońca dochodzimy do wniosku, że mamy przed sobą szczytowy punkt rozwoju amerykańskiej kultury. *

Każdy kto zobaczy tę bramę zgodzi się (...), (iż) jest to dzieło zdumiewające nie tylko dlatego, że zostało wycięte i ukształtowane z jednego bloku kamiennego (ważącego ponad sto ton), lecz także dlatego, że jest pokryte zapierającymi dech w piersiach, zawiłymi płaskorzeźbami. *

Najdoskonalsze i najważniejsze dzieło (...), dziedzictwo i wspaniałe świadectwo kultury ludu, dowód wiedzy i cywilizacji jego przywódców. *

Albo jeszcze inaczej: Siódma pieczęć (...), (która) ciąży nad pozostałymi zagadkami Tiahuanaco. Przypomnijmy... Bramę stanowi jednolity andezytowy blok o wymiarach 3 na 6 metrów, z przejściem pośrodku i niezwykle starannie wykonanym fryzem. Od strony frontowej, w górnej jej części, zdobi ją skomplikowana płaskorzeźba, przez większość badaczy uznawana za kalendarz. Nad przejściem umieszczono centralnie wizerunek tzw. Płaczącego Bóstwa, utożsamianego obecnie z Wirakoczą. Po obu stronach pustych drzwi , symetrycznie, znajdują się dwa prostokątne oczodoły , które w przeszłości najprawdopodobniej były wypełnione jakimś drogocennym metalem – złotem lub srebrem. Po prawej stronie rzeźbiony fryz jest ukośnie pęknięty. Przejście w kamiennej płycie prowadzi z nikąd do nikąd . Brama nic nie łączy, ani nic nie rozdziela. Nie do końca wiadomo też, czy oryginalnie znajdowała się w miejscu, w którym stoi obecnie, czy to, gdzie obecnie się mieści, jest tylko dziełem przypadku. Wszak w okresie po konkwiście teren ruin bezpardonowo wykorzystywano jako… kamieniołom! Siostry Bramy Słońca Altiplano to rozległy płaskowyż o wysokości od 3500 do 3900 m n.p.m., rozciągający się wokół jeziora Titicaca na pograniczu Boliwii i Peru, W jednym z jego zapadlisk zlokalizowano stolicę Boliwii – La Paz. Altiplano charakteryzuje się surowym, wysokogórskim, kontynentalnym klimatem zwrotnikowym o dużych dziennych amplitudach temperatur i okresowym braku opadów. W jego południowo - zachodniej części znajdują się eksploatowane do chwili obecnej wielkie solniska: Salar de Uyuni i Salar de Coipasa. W przeszłości duża część płaskowyżu była dnem gigantycznego morza wewnętrznego o długości 400 i szerokości 250 km. Salary oraz jeziora Poopo i Titicaca są pozostałościami owego plejstoceńskiego zbiornika wodnego. Tiahuanaco – niewielka wioska indiańska położona w odległości ok. 70 km na północny zachód od La Paz. W jej pobliżu znajduje się jedno z najsłynniejszych stanowisk archeologicznych Ameryki prekolumbijskiej. Ruiny starożytnego Tiahuanaco, których datowanie do dzisiaj jest sporne, obejmują trzy rozległe struktury o odmiennym charakterze: piramidalną Akapanę , świątynną Kalasasayę oraz (najprawdopodobniej) rzemieślniczo-mieszkalną dzielnicę Puma Punku. Pradawni mieszkańcy Tiahuanaco do perfekcji opanowali obróbkę kamienia, w tym – produkcję powtarzalnych, konstrukcyjnych modułów – i byli jednymi z prekursorów architektury megalitycznej na terenie Andów. Prowadzili też zaawansowane obserwacje astronomiczne, a także parali się metalurgią. Pochodzenie tych ludów jest nieznane, natomiast ich potomkami są najprawdopodobniej Indianie Uros, po dziś dzień zamieszkujący pływające, trzcinowe wyspy na jeziorze Titicaca. Rewers bramy wydaje się jeszcze bardziej skomplikowany niż fronton. Otwór drzwiowy został tam starannie obrysowany typową dla Tiahuanaco obwódką, która w górnej części rozszerza się i zmienia w charakterystyczne potrójne schodki . Po obu stronach przejścia widnieją duże, prostokątne, podobnie obramowane jak przejście wnęki. Ponad nimi umieszczono po dwie mniejsze, które – być może – także były kiedyś wypełnione jakimś cennym kruszcem. Rewers w swej formie jest zdecydowanie bardziej techniczny niż fronton. Ten ostatni zadziwia bowiem dobrze trafioną proporcją, niezaprzeczalną elegancją i dyskretnym wyrafinowaniem. [caption id="attachment_11128" align="aligncenter" width="1140"] Fot. 2. Kamienny fragment odnaleziony w Puma Punku, odpowiadający lewej stronie frontonu Bramy Słońca[/caption] Datowanie Bramy Słońca okazuje się tak samo problematyczne, jak datowanie całego kompleksu ruin Tiahuanaco – miasta-kolebki kultur prekolumbijskich. Dla jednych ta podniebna metropolia (także będąca jej symbolem Brama) liczy kilkanaście tysięcy lat (vide Artur Poznansky), dla innych – nie więcej niż dwa tysiąclecia (współcześni, konserwatywni archeologowie). Nieznane jest również przeznaczenie miasta, tak samo jak hipotetyczny pozostaje cel, dla którego wykuto Bramę Słońca. Można tylko domniemywać, że Tiahuanaco było ważnym ośrodek kultowym, w którym prowadzono intensywne obserwacje astronomiczne (większość budowli, w tym Kalasasaya, w skład której wchodzi obecnie legendarna Brama, została bardzo wyraźnie zorientowana zgodnie z kryteriami astronomicznymi). W związku z tym można domniemywać, iż sama Inti Punku – Brama Słońca musiała odgrywać w tych obserwacjach jakąś niepoślednią rolę. [caption id="attachment_11129" align="aligncenter" width="1140"] Fot. 3. Rewers kamiennego fragmentu z Puma Punku, przedstawionego na zdjęciu nr 2, odpowiadający prawej części rewersu Bramy Słońca ze zdjęcia nr 4[/caption] Brama czy bramy? Oto dochodzimy do sedna sprawy. Bowiem moim zdaniem, wbrew temu, co się pisze, Bramy Słońca wcale nie da się określić jako zabytku unikatowego i jedynego w swoim rodzaju. Jak sądzę, obecnie znana Brama jest jedną z wielu podobnych, których w przeszłości w Tiahuanaco musiało być więcej. [caption id="attachment_11130" align="aligncenter" width="1140"] Fot. 4. Rewers Bramy Słońca[/caption] W lutym 2004 r. po raz kolejny odwiedziłem Tiahuanaco. Mimo że w ruinach spędziłem tylko kilka godzin, natknąłem się tam na bardzo ciekawe znalezisko, które, jak dotąd, nigdy nie zostało opisane w literaturze . Pozwala ono, jak mniemam, na nowo spojrzeć na znaczenie Bramy Słońca, cywilizacyjny poziom rozwoju kultury Tiahuanaco oraz kwestię zagłady miasta. [caption id="attachment_11131" align="aligncenter" width="1140"] Fot. 5 i 6. Dwie inne kamienne płyty odnalezione w Puma Punku, pochodzące najprawdopodobniej z dwóch nieznanych do tej pory, rozbitych Bram Słońca[/caption] W czasie spaceru po Puma Punku – przylegającym do Tiahuanaco obszarze ruin, gdzie znajduje się ogromne, a właściwie przeogromne rumowisko kamiennych fragmentów, które w przeszłości musiały tworzyć jakiś zwarty kompleks architektoniczny (jaki? – tego oczywiście nikt nie wie), natknąłem się na cztery kamienne płyty, które do złudzenia przypominają fragmenty Bramy Słońca z Kalasasaya. Tkwiły one wśród wielu innych kamiennych fragmentów i prawdopodobnie dlatego nikt do tej pory nie zwrócił na nie uwagi, ani nie powiązał ich z oryginalną Bramą Słońca. [caption id="attachment_11132" align="aligncenter" width="1140"] Fot. 6. i 5. Dwie inne kamienne płyty odnalezione w Puma Punku, pochodzące najprawdopodobniej z dwóch nieznanych do tej pory, rozbitych Bram Słońca[/caption] Puma Punku jest bowiem obszarem, na którym dotychczas nie prowadzono właściwie szerzej zakrojonych prac badawczych. Wykopaliska, jeśli je podejmowano, koncentrowały się przede wszystkim na obszarze Akapana i Kalasasaya, a więc terenach wchodzących w skład Tiahuanaco właściwego. [caption id="attachment_11134" align="aligncenter" width="1736"] Fot. 7. Kalasasaya – jedna z części Tiahuanaco – widziana z piramidy Akapana. Brama Słońca usytuowana jest całkiem na uboczu – w lewym górnym rogu, tuż za ledwie rozpoznawalną grupką ludzi[/caption] Podobieństwo odnalezionych płyt do Inti Punku było więcej niż uderzające. Im dłużej przyglądałem się tym kamiennym fragmentom, tym bardziej byłem zaskoczony. [caption id="attachment_11135" align="aligncenter" width="1140"] Fot. 8. „Koronny dowód” na to, że... w Ameryce prekolumbijskiej nie znano koła?[/caption] Po chwili potrafiłem zidentyfikować poszczególne cechy, jakże charakterystyczne dla słynnej Bramy Słońca z drugiej części ruin. Nie, to nie było złudzenie; o pomyłce nie mogło być mowy... [caption id="attachment_11137" align="aligncenter" width="1140"] Fot. 9. Centralne wejście do kompleksu Kalasasaya. Schody wykonano z jednego skalnego bloku[/caption] Spójrzmy na zdjęcia Fotografie 1 i 4 przedstawiają odpowiednio fronton i rewers oryginalnej Bramy Słońca z Kalasasaya. Na zdjęciach nr 2 i 3 widać sfotografowany z obu stron ten sam kamienny fragment odnaleziony w Puma Punku. [caption id="attachment_11136" align="alignright" width="250"] Fot. 10. Brama Księżyca, znajdująca się na uboczu i znacznie mniejsza od Bramy Słońca, wykonana została podobną techniką[/caption] Na fotografiach 5 i 6 można ujrzeć dwa różne elementy, również do zidentyfikowania w Puma Punku. Łatwo odnaleźć je w terenie. Fragment fotografii nr 5 znajduje się bowiem na wprost budki wartownika (widać go w tle). Natomiast detal występujący na zdjęciu nr 6 można zlokalizować, biorąc pod uwagę położenie niebieskiej tablicy informacyjnej, ujawnionej w górnym, prawym narożniku fotografii. Na zdjęciu nr 2 widnieje frontowy fragment domniemanej, zniszczonej Bramy Słońca. To według mnie najprawdopodobniej lewa część tego frontonu. Szlaczek utrwalony na fotografii nr 2 jest bardzo zbliżony do wzoru w najniższym rzędzie kalendarza z frontowej strony oryginalnej Bramy Słońca (Fot.1). Oczodół ze zdjęcia nr 2 także do złudzenia przypomina te znane z Inti Punku. Rewers kamiennego fragmentu na fotografii nr 3 jeszcze precyzyjniej nawiązuje do odpowiedniego detalu rewersu bramy oryginalnej, pokazanego na zdjęciu nr 4. Na fotografii nr 3 widać m.in. schodkowe obramowanie przejścia, a w podłużnej wnęce z tego zdjęcia łatwo dostrzec m.in. analogiczne ostre nacięcie, identyczne z tym, które widzimy w tym samym miejscu na zdjęciu nr 4. Z kolei na fotografii nr 5, u domniemanej podstawy bloku, znajduje się analogiczne szpiczaste nacięcie do tego, które widać pod obiema podłużnymi wnękami występującymi na rewersie oryginalnej Bramy Słońca (zdjęcie nr 4). O większą liczbę zbieżności byłoby już chyba trudno. Wszak zbliżony jest nawet sposób, w jaki – w porównaniu z uszkodzeniem w oryginalnej Bramie Słońca – popękały kamienne płyty z Puma Punku! Co z tego wynika? Niemało. Po pierwsze to, co uchodziło za wyjątkowy wytwór kultury Tiahuanaco, najprawdopodobniej było zaledwie częścią dłuższej serii. Oznacza to, iż cywilizacyjny poziom, na którym kultura ta w przeszłości się znajdowała, faktycznie musiał być znacznie wyższy niż do tej pory przypuszczano. Jeśli wyjątek okazuje się regułą, jakie były jej rzeczywiste wyjątki, prawdziwe wzloty? Czy odpowiedź na to pytanie zawarta jest w lapidarium, znajdującym się tuż przed wejściem do ruin, gdzie wśród innych kamiennych artefaktów możemy ujrzeć m.in. najzwyczajniejsze w świecie... kamienne koło – kolejny fakt podważający powszechnie przyjęte założenie, że w prekolumbijskiej Ameryce było ono nieznane? [caption id="attachment_11139" align="alignleft" width="250"] Fot. 11[/caption] Na marginesie trzeba dodać, iż fakt, że funkcjonowało więcej Bram Słońca, wychodzących jakby spod jednej sztancy, akurat w Tiahuanaco nie musi zanadto dziwić. Ruiny te składają się bowiem z pewnych modułów , wielokrotnie powtarzających się fragmentów, co – w małej skali – doskonale widać na drugim planie zdjęcia nr 6. Proszę spojrzeć: w środkowej jego części mamy trzy identyczne, postawione obok siebie, misternie obrobione kamienie z niewielkimi, od dołu otwartymi wnękami. Czy Bramy Słońca niegdyś też były takim powtarzającym się modułem ? Czy cyklicznie powielały się w zabudowie, a może wręcz stały obok siebie? W świetle tego, o czym mowa powyżej, nie da się takiej opcji wykluczyć. Po drugie – fakt odnalezienia domniemanych fragmentów innych Bram Słońca w Puma Punku, każe zastanowić się nad pierwotną lokalizacją oryginalnej Bramy. Miejsce na uboczu Kalasasaya najprawdopodobniej jest przypadkowe, wszak po konkwiście przez setki lat dewastowano ruiny w Tiahuanaco, wywożono z nich kamienie, a pomniejsze bloki wielokrotnie przenoszono z miejsca na miejsce, z myślą o ich wykorzystaniu przy budowie pobliskiego La Paz. Czyżby więc oryginalna Brama Słońca pierwotnie znajdowała się nie w obrębie Kalasasaya, lecz właśnie w granicach Puma Punku – tam, gdzie odnalazłem domniemane fragmenty nieznanych dotąd Bram Słońca? Hipoteza ta wcale nie brzmi bezpodstawnie. Przecież Puma Punku znaczy, ni mniej ni więcej, tylko... Pumia Brama, czy – jak kto woli – Brama Pumy . Natomiast centralne bóstwo z fryzu oryginalnej Bramy Słońca jest bardzo lwie w swym wyrazie i można przyjąć, iż zamiast twarzy ma właśnie… pysk pumy! Po trzecie – fakt, iż odnalezione przeze mnie fragmenty domniemanych innych Bram Słońca są spękane w identyczny sposób, jak ta oryginalna, każe na nowo zastanowić się nad przyczynami zburzenia oraz zagłady Tiahuanaco. Czy pękanie zbliżonych rozmiarami kamiennych brył i konstrukcji w tych samych miejscach, nie wskazuje bowiem na wystąpienie jakiegoś kataklizmu – trzęsienia ziemi lub powodzi? Czy właśnie ta ostatnia nie staje się bardziej prawdopodobnym wytłumaczeniem zagłady Tiahuanaco? Czy, na przykład, nie mógł to być potop wywołany zerwaniem naturalnej lodowej tamy z ogromnego polodowcowego jeziora, które niegdyś rozciągało się na południe od Titicaca, na terenie wokół obecnego jeziora Poopo? Wszak mogłaby temu towarzyszyć bardzo wysoka fala uderzeniowa, odpowiedzialna na przewrócenie i uszkodzenie potężnych kamiennych bloków... Gdyby tak było, datowanie Tiahuanaco trzeba by przesunąć na okres znacznie wcześniejszy niż ten, który brano pod uwagę dotychczas. To zaś dowodziłoby, że kultury megalitycznej w Ameryce prekolumbijskiej są znacznie starsze niż do tej pory przypuszczano... Wiele wskazuje na to, że Tiahuanaco zadziwi nas jeszcze niejednokrotnie. Zdjęcia: Roman Warszewski

Siostry Bramy Słońca

NŚ 12/2022

Alchemia: w pogoni za nieśmiertelnością

Kobiety pierwszych Piastów

Roman Warszewski

W numerze

Nieznany Świat 07/2025 (415)

Nieznany Świat 06/2025 (414)

Marek Rymuszko

Witamy z powrotem!

Załóż nowe konto!

Zresetuj swoje hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten wpis?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?

Kolejka

Siostry Bramy Słońca

NŚ 12/2022

To ważne odkrycie – istniało wiele Bram Słońca! Najsłynniejszy zabytek Ameryki prekolumbijskiej jest częścią… dłuższej serii produkcyjnej!

PRZECZYTAJ TAKŻE

Alchemia: w pogoni za nieśmiertelnością

Kobiety pierwszych Piastów

Dalsza treść jest płatna

Czytaj bez ograniczeń

Roman Warszewski

W numerze

Nieznany Świat 07/2025 (415)

Nieznany Świat 06/2025 (414)

Marek Rymuszko

Witamy z powrotem!

Załóż nowe konto!

Zresetuj swoje hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten wpis?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?

Kolejka